Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da, Suriye konulu 13. Garantörler Toplantısı Türkiye, Rusya ve İran, Beşşar Esed rejimi ile askeri muhalefet heyetlerinin yanı sıra gözlemci ülkeler Ürdün, Lübnan ve Irak heyetlerinin ikili ve üçlü görüşmeleriyle devam etti.
Rixos President Astana Oteli’nde düzenlenen toplantının ikinci gününde görüşmeler Türkiye, İran, Rusya heyetleri ile Beşşar Caferi başkanlığındaki rejim, askeri muhalefet ve gözlemci ülke heyetleri Ürdün, Irak, Lübnan arasında ikili ve üçlü görüşmelerle başladı.
TSİ 07.00’da muhalefet heyetiyle bir araya gelen Türk heyeti, daha sonra Irak heyetiyle görüştü. Türk heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlık etti.
Rus heyetinin başında Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, İran heyetinin ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Asgar Hacı yer aldı.
Lübnan ve Irak, görüşmelerde ilk kez bulundu
Görüşmelere, Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen’in yardımcısı Havla Matar’ın başkanlık ettiği BM heyeti, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, Kızılhaç ve Ürdün temsilcileri gözlemci olarak katıldı.
Ayrıca 25-26 Nisan’da yapılan 12. toplantıda “gözlemci” statüsü verilen Lübnan ve Irak, Astana formatlı görüşmelerde ilk kez yer aldı.
Sonuç bildirisinin okunacağı ana oturumun TSİ 11.00’da yapılması bekleniyor.
Toplantının gündemini, İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi ve Suriye’nin kuzeydoğusundaki durum, Anayasa Komitesinin oluşturulmasıyla ilgili çalışmaların tamamlanması, çatışan taraflar arasında güven artırıcı önlemler, mültecilerin geri dönüşü, insani durum ve savaş sonrası yeniden yapılanma konuları oluşturdu.
Türkiye, Rusya ve İran arasındaki Astana formatlı görüşmeler, 2017’nin ocak ayından bu yana yapılıyor.
Tuma: Ateşkes Türkiye, Rusya ve İran’ın garantörlüğünde uygulanacak
Suriyeli askeri muhaliflerin müzakere heyeti başkanı Ahmet Tuma, Beşşar Esed rejiminin İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki ateşkesten sahada ilerlemek için faydalandığını belirterek, dün ilan edilen ateşkesin Türkiye, Rusya ve İran’ın garantörlüğünde uygulanacağını söyledi.
Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da düzenlenen 13. Garantörler Toplantısı’na katılan askeri muhalefet heyeti, görüşmelerin sona ermesinin ardından basın toplantısı düzenledi.
Tuma, “Yoğun görüşmelerin ardından ateşkes anlaşmasına vardık. Anlaşma, garantör ülkelerin taahhüdünde uygulanacak. Rejimin bu anlaşmaya uymasını ve sivilleri hedef almamasını istedik.” dedi.
Ateşkes konusunda rejimin sivilleri ve altyapıyı hedef almaması üzerinde durduklarını anlatan Tuma, “Rejimin saldırılarına son vermesi gerekiyor. Ateşkes konusu toplantıların ana gündemini oluşturmaktaydı.” diye konuştu.
Tuma, rejimin şartlı ateşkes ilanına ilişkin bir soruya, şu yanıtı verdi:
“17 Eylül 2018’de imzalan mutabakatı biz tamamen uyguladık. Rejim bu anlaşmayı ihlal etti. Şartları fırsata çevirdi. Karadan ilerlemeye çalıştı ve bazı ilerlemeler yaptı. Bunun üzerine Özgür Suriye Ordusu bölgeden çektiği ağır silahları yeniden o bölgeye sevk etti. Savaşa yeniden girdi. Biz savaş değil barış isteyenlerden olduk. Eğer rejim ateşkese uyacaksa bizim ağır silahlara ihtiyacımız olmaz.”
Anayasa Komitesi konusu
Tuma, Anayasa Komitesinin kurulması konusunda Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde olumlu adımlar atıldığına dikkati çekerek, “Umut ediyoruz ki BM Anayasa Komitesinin kurtuluşunu yakın zamanda ilan eder. Anayasa Komitesinin oluşturulması siyasi çözüm için önemli bir adım olacak.” dedi.
Ateşkesin uygulanması için uygun ortamın oluştuğunu dile getiren Tuma, bir an önce rejimin bu anlaşmaya uymasını beklediklerini söyledi.
Alıkonulanlar konusu
Tuma, “Tutuklular konusu bizim için çok hassas bir dosyadır. Bu şekilde yavaş seyretmesi kabul edilemez. Görüşmelerimizde rejime baskı yapılmasını ele aldık.” ifadelerini kullandı.
Bu konunun Suriye konulu toplantıların ana gündemi olduğuna işaret eden Tuma, “Sınırlı sayıda tutuklunun serbest kalmasının bize göre uygun olmadığını anlattık. Bu meseleye köklü bir çözüm istediğimizi belirttik.” diye konuştu.
İdlib’deki durum
Askeri muhalefet sözcüsü Eymen Asimi de Esed rejimi ve destekçilerinin İdlib’deki saldırılarını belgeleyen görüntüleri paylaşarak, bölgede yaşanan dramı anlattı.
“8 yıldır saldırılara maruz kalıyoruz. Sizin sayenizde yaşadıklarımızı aktarma fırsatımız olacak.” diyen Asimi, 26 Nisan- 30 Temmuz’da rejim ve destekçilerinin yüzlerce sivili öldürdüğünü söyledi.
Asimi, söz konusu dönemde binlerce evin yerle bir olduğunu belirterek, askeri muhaliflerin 17 Eylül 2018’de varılan İdlib mutabakatına uyduklarına dikkati çekti. Asimi, “Açıkçası Soçi anlaşmasıyla muhalifler ağır silahlarını belirtilen bölgelerden çekerek anlaşmaya uymuştu ancak rejim sivilleri hedef almaya devam etti. Rejimi her yerde ifşa etmek istiyoruz.” ifadesini kullandı.
