9 Eylül’ün taşıdığı tarihsel anlamı Prof. Dr. Hakkı Uyar, Cumhuriyet’e değerlendirdi… Çağdaş Türkiye ve devrimin öncüsü: İzmir

Mondros Ateşkes Antlaşması’nın ardından 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgaliyle başlayan Milli Mücadele, 9 Eylül 1922’de zaferle noktalandı. Türk milletinin bağımsızlık azmini ve direniş ruhunu simgeleyen bu tarih, kurtuluşun ve özgürlüğün dönüm noktası oldu. Prof. Dr. Hakkı Uyar, 9 Eylül’ün taşıdığı tarihsel anlamı Cumhuriyet’e değerlendirdi.

“9 Eylül sadece bir şehrin kurtuluşunu temsil etmez” diyerek sözlerine başlayan Prof. Dr. Uyar, “Aynı zamanda vatanın, tüm ülkenin kurtuluşunu simgeler. Gerçekten de Türk Kurtuluş Savaşı İzmir’de başladı (15 Mayıs 1919), İzmir’de bitti (9 Eylül 1922). Gerçi Mondros Mütarekesi’nden sonra işgaller başlamıştı ama hiçbiri İzmir’in işgali kadar ülkede tepki yaratmadı. Burası daha önce hiç işgal edilmemişti, İstanbul’dan sonra en gelişmiş şehirdi ve üstelik kalıcı olarak Yunanistan’a bırakılıyordu. Üstelik Yunanistan yakın zamana kadar Osmanlı’ya bağlıydı. Bu aşağılayıcı tavır milli uyanışın fitilini ateşledi. Bu noktada İzmir’in işgali, Atatürk’ün Samsun’a çıkışı ve İstanbul’un tam ve resmi işgali (16 Mart 1920), Anadolu’daki milli direnişin patlamasına yol açtı. Aslında Mondros, Sevr’in habercisiydi. Nitekim günümüzde de güncellenen bir Sevr dayatmasıyla karşı karşıyayız. Oysa Türk Kurtuluş Savaşı Sevr’e, Büyük Yunanistan’a (Megali İdea), Büyük Ermenistan’a ve emperyalizme karşı yürütülen bir bağımsızlık savaşıdır. Üstelik başarıyla sonuçlanmıştır. İşte 9 Eylül, hem Sevr’in hem de Megali İdea’nın ölümü oldu. Megali İdea’nın mezar yeri İzmir’dir, ölüm tarihi 9 Eylül 1922’dir. 9 Eylül’de İzmir’de sadece Yunan ordusu denize dökülmedi, aynı zamanda onunla birlikte emperyalizm de denize döküldü. Dolayısıyla Yunanistan’ın yenilmesi aynı zamanda onu taşeron olarak kullanan emperyalizmin de yenilgisidir” diye konuştu.

KURULUŞUN VE KURTULUŞUN KENTİ

İzmir, kurtuluşun ve kuruluşun kenti olduğunun altını çizen Prof. Dr. Uyar, “Türk ordusunun ani ve yıldırım savaşı niteliğindeki Büyük Taarruz’u, 26 Ağustos’tan 9 Eylül’e kadar geçen süreçte çok geniş bir toprak parçasını kurtardığı gibi, emperyalist güçlerin duruma müdahale etmesine bile fırsat bırakmadı. Bu başarı büyük ölçüde Atatürk’e ve silah arkadaşlarına ait olmakla beraber, ilginç bir şekilde Atatürk, başarının TBMM’ye ve Türk milletine ait olduğunu ifade etti. Sanırım dünya tarihindeki en mütevazı liderlerden biri olduğunu söylemek abartı olmayacaktır. İzmir’in kurtuluşu, bağımsızlığı sağladığı gibi çağdaş Türkiye’nin, Cumhuriyet Devrimi’nin öncüsü oldu. Fetihleri olduğu gibi işgalden kurtuluşları da kutlamak, milli kimliğimizin bir parçasıdır. Herhalde hiçbir işgalden kurtuluş, İzmir’in kurtuluşu kadar geniş ölçekte kutlanmamaktadır. Çünkü İzmir’in kurtuluşu aynı zamanda vatanın kurtuluşu demektir. İzmir, kurtuluşun ve kuruluşun kentidir. İzmir’de toplanan İktisat Kongresi, yeni Türkiye’nin kalkınmasına da yön vermiştir” ifadelerini kullandı.

GURUR GÜNÜ COŞKUSU

9 Eylül İzmir’in kurtuluşunun 103. yılı bu yıl da büyük bir coşkuyla kutlanacak. İzmirlilerin gurur günü olan 9 Eylül, hem resmi programla hem de İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin düzenleyeceği etkinliklerle şenlenecek. Bugün saat 09.00’da 103. yıl şerefine Basmane’den başlayacak zafer yürüyüşü, Cumhuriyet Meydanı’nda sonlanacak. İzmirliler, ellerinde dev Türk bayrağıyla kortej oluşturacak. Etkinlikler Hükümet Konağı’ndaki bayrak töreniyle devam edecek. Saat 10.30’da temsili süvari birlikleri İzmir’in kurtuluşunu canlandıracak. Cumhuriyet Meydanı’ndaki resmi kutlama töreninde halk oyunları gösterisi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Bandosu’nun performansı sunulacak. İzmirliler, saat 20.15’te 350 metre uzunluğundaki Türk bayrağıyla fener alayı yürüyüşüne katılacak. Yürüyüşte, Cumhuriyet Meydanı trafik yolu üzerinde hilal şekli oluşturulacak.

Bu yıl 94’üncüsü düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarı, kapanışını İzmir’in kurtuluş gününde yapacak. Saatler 21.15’i gösterdiğinde mor ve ötesinin konseri başlayacak.

SÖYLEŞİ VE SERGİ

Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nde (APİKAM) saat 18.00’de “Kent Belleğinde 9 Eylül Söyleşisi” düzenlenecek. Söyleşide, Milli Savunma Üniversitesi Hava Astsubay Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Hasan Mert konuşmacı olarak yer alacak. Söyleşi APİKAM Müdürü Dr. Serhan Kemal Saygı’nın moderatörlüğünde düzenlenecek. İzmir’in Kurtuluş Bayramı Sergisi ise Adnan Menderes Havalimanı TAV Sanat Galerisi’nde ziyaretçilerini ağırlayacak.

DÜNKÜ ETKİNLİKLER İPTAL

Balçova’da polis karakoluna düzenlenen silahlı saldırı kenti yasa boğdu. Olayın ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi dün yapacağı 9 Eylül Resepsiyonu, 94. İzmir Enternasyonal Fuarı’ndaki Duman konseri, Atatürk Açık Hava Tiyatrosu’ndaki Tahsin Hasoğlu standup gösterisi, konser ve etkinlikleri iptal ettiğini duyurdu. Bornova Belediyesi de Yıldırım Bekçi konserini ve bu sabahki kutlamaları iptal etti.