Uzmanlar sebze ve meyveleri tüketirken dikkat edilmesi gerekenleri sıraladı: ‘Pestisit tehlikesi sürüyor’
Tarım ürünlerinde kullanılan ve böcek kovucu olarak adlandırılan pestisit, gıda ürünlerine bulaşması nedeniyle fazla tüketildiğinde sağlığı olumsuz etkiliyor. Konu hakkında Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, “Sanki yediğimiz her gıdada çok fazla pestisit varmış, çiftçilerimizin tamamı bunu yapıyormuş gibi vatandaşımızı paniğe sevk edici konuların gündeme getirilmesini iyi niyetli görmüyoruz” dedi.
Halk sağlığı uzmanı Dr. Sümeyye Nur Budak, Çevre Çalışma Grubu’nun (EWG) her yıl Kirli On İkiler listesi ile pestisit kalıntıları bakımından en yoğun 12 meyve ve sebzeyi açıkladığını belirterek konu konştu. Dr. Budak, “2024 yılı için açıkladıkları listede sırasıyla çilek, ıspanak, lahana, üzüm, şeftali, armut, nektari, elma, acı biber, kiraz, yaban mersini ve yeşil fasulye yer almakta” ifadelerini kullandı.
Pestisitlere yüksek dozlarda maruz kalındığında akut zehirlenmelerin oluşabileceğine dikkat çeken Budak, yaşanabilecek sağlık sorunlarını şöyle sıraladı:
– Endokrin fonksiyonları bozarak üreme anormalliklerine ve hormon sorunlarına yol açar.
– Özellikle çocukluk gibi kritik dönemlerde maruz kalmak sinir sistemi üzerinde gelişimsel sorunlara yol açar.
– Uzun süreli maruz kalım astım ve diğer kronik solunum yolu rahatsızlıklarıyla bağlantılıdır.
– Kronik maruz kalım, lenfoma, lösemi, meme kanseri, mesane kanseri, prostat kanseri gibi çeşitli kanser risklerinin artmasıyla ilişkilidir.
– Hücre bölünmesinde anormalliklere ve DNA yapısında bozulmalara yol açarak kalıtsal hastalık riskini artırabilmektedir.
‘KARBONATLI SUDA BEKLETİN’
Tüketilen sebze ve meyvelerde pestisit kalıntı miktarlarının değerlendirildiği araştırmaların olduğunu belirten Budak, “Greenpeace Türkiye’nin Nisan 2025’te yayımladığı Pestisitler ve ÇocuklarÇoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite başlıklı rapor, Türkiye’de tüketilen sebze ve meyvelerdeki pestisit kalıntılarını incelenmiş, 155 gıda örneğinin yüzde 61’inde birden fazla pestisit kalıntısı tespit edilmiştir. Örneklerin yüzde 33’ünde mevzuat limitlerine uygun olmayan düzeylerde, 50 üründe ise ruhsatsız pestisit kullanımı belirlenmiştir. Şanlıurfa’da 2023 yılında yapılan bir araştırmada ise örneklerin yüzde 34’ünün limit değerlerinin üzerinde kalıntı içerdiği bulunmuştur” dedi.
Araştırmaların hiçbir yöntemin pestisit kalıntılarının uzaklaştırılmasında yüzde yüz etkili olmadığını belirttiğini söyleyen Budak, pestisit uygulanan meyve sebzeler tüketilirken dikkat edilmesi gerekilen noktaları şu şekilde sıraladı: “Akan suyun altında iyice yıkamak ve kabukları soyarak tüketmek, yapraklı sebzelerin dış yapraklarını atmak ve kalan yaprakları ayırarak yıkamak, tuzlu veya sirkeli suda bekleterek sonrasında iyice durulamak, bir litre suya altı çay kaşığı karbonat katılarak hazırlanan karbonatlı suda yaklaşık 15 dakika bekletmek ve sonrasında akan muslukta iyice durulamak.”
