Tartışmalı İklim Kanunu teklifi TBMM’den geçti
Türkiye’de iktidar ile muhalefet arasında tartışma konusu olan İklim Kanun Teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edildi. AKP tarafından sunulan ve Nisan ayında ilk dört maddesi kabul edilen teklifte iklim hukukuyla ilgili, “İklim Adaleti”, “İklim Finansmanı”, “Net Sıfır Emisyon”, “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Karbon Kredisi”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları”, “Gönüllü karbon piyasaları” gibi 39 terim tanımlanıyor.
Muhalefetin ve sivil toplum kuruluşlarının “doğa katliamına yasal kılıf” olmakla eleştirdiği teklif; sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetim ile bunlara ilişkin yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını kapsıyor.
Türkiye’nin ilk iklim kanununa göre, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere ve düzenlemelere süresinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak. Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine ilişkin ilerlemelerin yıllık bazda İklim Değişikliği Başkanlığı’nca izlenmesi öngörülüyor.
İklim Değişikliği Başkanlığı; gerekli görülen tedbirlerin alınması amacıyla görev alanı dahilinde, kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, faaliyetleri ve standartları belirlemek, gelişmeleri izlemek, karbon fiyatlandırmasına ilişkin piyasaya dayalı mekanizmaları düzenlemede de yetkili olacak.
Verilerin elde edilmesi
İklim Değişikliği Başkanlığı; Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, düzenlemenin uygulanmasına yönelik gerekli gördüğü bilgi, belge ve veriyi, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden doğrudan istemeye yetkili olacak. Kendilerinden bilgi ve belge talebinde bulunulanlar, bunları istenilen sürede bedelsiz olarak Başkanlıkla paylaşacak.
Başkanlık, kendi iş ve işlemleri için ihtiyaç duyduğu verileri de öncelikli olarak Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’ndan temin edecek. Temin ettiği veriler ile kendi ürettiği verileri de kamu kurum ve kuruluşları ile paylaşılmak üzere Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’na aktaracak.
Başkanık, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’nda bulunmayan verileri ise ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile protokol yaparak temin edebilecek. Milli savunma ve milli güvenliğe ilişkin bilgi ve belgelerin paylaşılmasına dair usul ve esaslar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ilgili bakanlık tarafından ortak belirlenecek.
Yerel iklim değişikliği eylem planlarının hazırlanması veya izlenmesi süreçlerinde, ilgili kurum ve kuruluşlar da kendilerinden talep edilen belge, bilgi ve veriyi ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde paylaşacak.
Para cezaları
Söz konusu kanunda ilgili düzenlemelere uymayanlar için para cezaları öngörülüyor. Ozon tabakasını incelten maddelere ilişkin mevzuatla belirlenen usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak, ozon tabakasını incelten maddeleri kullanan, ithal eden, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon lira, ozon tabakasını incelten maddeleri içeren ürünlere veya ekipmana bakım, onarım ve servis amaçlı hizmet veren gerçek ve tüzel kişilere 250 bin lira, ozon tabakasını incelten maddeleri içeren ürünlerin veya ekipmanın etiketlenmesi hükümlerine uymayanlara 120 bin lira idari para cezası verilecek.
Düzenleme Türkiye Gümrük Bölgesi’nde ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilmesini de öngörüyor. Buna göre, SKDM’ye ilişkin raporlama, kapsam, içerik, usul ve esaslar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.
CHP’li Başarır: 86 milyon çekiyor, rantını beş şirket yiyor
CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, TBMM Genel Kurulu’nda teklif görüşmeleri devam ederken yaptığı konuşmada, “Üzülerek söylüyorum bir belayı defetmeden diğeri geliyor. Bugün bunu görüşüyoruz yarın zeytinleri yok edecek yasa gelecek. Buradaki riskleri, birkaç şirketin hazırladığı bu yasaları 86 milyon çekiyor. Bu yasaların rantını beş şirket alıyor, yiyor” iddiasını dile getirdi.
Teklifin aleyhine söz alarak konuşma yapan Başarır, “Bir iklim kanununa ihtiyacımız olduğu bir gerçek. Ama üzülerek söylüyorum ki bu kanunda üniversiteler, çevre dernekleri, belediyeler ortak bir akılla bu yasayı yapmadı. İklim değişikliğinden en çok etkilenen dar gelirli yurttaşların yaşadığı bölgelerle ilgili hiçbir çözüm bu yasada yok” ifadelerini kullandı. “Bu yasaları Meclis yapmıyor, şirketlerin CEO’ları yapıyor” diyen CHP Grup Başkanvekili, teklifi halka ve meclise saygısızlık olarak nitelendirdi.
Teklifin yasalaşmasıyla cumhurbaşkanının istediği bölgeyi madene açacağını, ağaçlar kesileceğini ve yabancı şirketlere verileceğini” savunan Başarır “Madenlerimizi verecek bunun kapitülasyonlardan ne farkı var?” diye konuştu.
Teklif aleyhinde konuşan bir diğer CHP’li isim olan Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun da, AKP’nin söz konusu kanun ile “sadece iklim rantı oluşturma derdinde” olduğunu söyledi. Özcan, “Nasıl mı; karbon satarak para kazanmaya çalışan bir yöntemle karşımızda. Karbon piyasası kuran enerji üretici ve bacalarına filtre koymayan fabrikaların yöneticileri ile iş tutan bir zihniyet var. Biliyoruz ki AK Parti doğayı koruyamaz sadece katleder” diye konuştu.
Çalışkan: Küresel ölçekteki şirketleri destek yasası
Yeni Yol Hatay Milletvekili Necmettin Çalışkan da teklife ilişkin yaptığı konuşmada, “Bu milletin taleplerine uygun olmayan ağa babaların taleplerini yerine getirmek üzere bir yasa görüşüyoruz. Bu yasa çevreyi kirleten 200 yıldır dünyayı sömüren, çevreyi kirleten emperyalistlerin dayatmasının yerine getirilmesinden başka bir şey değil” ifadelerini kullandı. “Bu yasa ile beraber çiftçimiz, üreticimiz, sanayicimiz biraz daha fazla abluka altına alınıyor böylece her geçen gün abluka biraz daha daraltılmış oluyor. Geçmişte nasıl ki her köşe başına bir AVM açarak kasabın, manavın canına okunduysa bugün de yerli üreticileri biraz daha frenleyecek, dar boğaz haline getirecek bir yasa çıkartılıyor” diyen Çalışkani yasanın “küresel ölçekteki şirketlere destek mahiyetinde olduğunu “söyledi.
DW,ANKA/SÖ,JD
