ABD-AB gümrük anlaşmasının kazananları ve kaybedenleri

Aylar süren pazarlıkların ardından ABD Başkanı Donald Trump ile AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen arasında Pazar günü varıldığı duyurulan anlaşma, Avrupa Birliği’de (AB) yüzleri güldürmedi.

Yürürlüğe girmesi için Birlik üyesi 27 ülkenin onayını gerektiren anlaşma uyarınca AB, tüm üye ülkelere yüzde 15 gümrük vergisi uygulayacak. Trump, AB’yi yüzde 30’luk gümrük vergileriyle tehdit etmiş, 9 Nisan’da da gümrük vergi oranını yüzde 10’a yükseltmişti. Trump öncesi dönemde ABD’nin AB’den gelen mallara uyguladığı vergi oranı yüzde 1 civarındaydı.

Uçak, bazı kimyasallar, tarım ürünleri ve kritik önemdeki hammaddeler gibi bazı kalemlerde ise Avrupa ürünlerine gümrük vergisi uygulanmayacak. ABD’de imal edilen otomobiller AB’ye gümrüksüz girebilecek. AB ayrıca ABD’den ithal ettiği sıvı gaz miktarını önemli ölçüde artıracak ve Avrupalı şirketler ABD’de daha fazla yatırım yapacak.

Anlaşmayla ilgili tüm detaylar açıklığa kavuşmuş değil. Örneğin AB’nin ABD’den ithal mallarına uygulayacağı vergi oranı, bazı özel sektörlere uygulanacak vergiler, ABD’ye söz verilen milyarlarca euoruluk yatırımın ne şekilde gerçekleşeceği gibi konular halen belirsizliğini koruyor.

ABD’ye en fazla ihracatı Almanya, İrlanda ve İtalya yapıyor

1 Ağustos’ta yürürlüğe girmesi öngörülen anlaşmadan en olumsuz etkilenecek ülkelerin başında Almanya, İrlanda ve İtalya geliyor.

Değer olarak ABD’ye en fazla ihracat yapan ülke Almanya. Başta otomobil, çelik ve makine parçaları olmak üzere Almanya’dan ABD’ye ihracat hacmi 2024’te 161,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Almanya’yı 72 milyar dolarlık ihracat ile İrlanda ve 64 milyar dolarlık ihracatla İtalya izledi.

Avrupa İstatistik Dairesi Eurostat’ın verilerine göre ABD, AB ülkelerinin toplam ihracatında yüzde 20 paya sahip. 27 üyeli Birlik, ABD ile ticarette yılda 235,6 milyar dolarla Çin’den sonra en çok fazla veren güç.

ABD Başkanı Trump, AB ve Çin’e atıfla ticaretten karşı tarafın daha çok yararlandığını, ABD’nin verdiği ticaret açığının kapatılması gerektiğini seçim kampanyaları döneminde her fırsatta dile getirmişti. Trump, vergilerden elde edilecek gelirle, seçim kampanyaları dönemindeki en önemli vaatlerinden biri olan, ABD vatandaşlarına vergi indirimlerini finanse etmeyi hedefliyor.

İhracata bağlı ekonomi modeli nedeniyle gümrük vergilerinden en fazla etkilenecek ülke konumundaki Almanya’da özellikle otomotiv sanayisinde endişe arttı. Almanya 2024’te ABD ile ticarette 84,8 milyar dolarla rekor fazla vermişti. ABD, Almanya’nın toplam ihracatında yüzde 10,5’lik paya sahip. Alman Merkez Bankası, bu yılın başlarında ABD’nin Alman ihraç mallarına uygulayacağı vergilerin, ülke Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’nın (GSYİH) yüzde 1’inin erimesine yol açacağı uyarısı yapmıştı.

Fransa’dan sert tepki: Kara bir gün

ABD ile varılan gümrük anlaşmasına en sert tepki Alman sanayisinden ve Fransa’dan geldi. Fransa Başbakanı François Bayrou, Pazartesi günü yaptığı açıklamada “Bu, AB için kara bir gündür” derken “Değerlerini ve çıkarlarını savunmak üzere bir araya gelmiş özgür ülkelerin ittifakı olan AB’nin boyunduruk altına girme kararı alması üzücüdür” ifadelerini kullandı.

Yıllardır AB Komisyonu ile kavgalı olan Macaristan Başbakanı Viktor Orban da açıklanan ilke anlaşmasının ABD ile İngiltere arasında varılan anlaşmadan çok daha kötü koşullar içerdiğini belirterek “Donald Trump Ursula von der Leyen ile bir anlaşma yapmadı, daha ziyade kahvaltı masasında Ursula von der Leyen’ı yedi” yorumunda bulundu.

Merz: AB temel çıkarlarını koruyabildi

Alman hükümeti ise Trump ile varılan anlaşmayı savundu. Başbakan Friedrich Merz, ABD ile AB arasında bir ticarî ihtilafın önüne geçtiği için anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını açıkladı. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Komisyon’un ticaretten sorumlu üyesi Maros Sefcovic’e çabalarından dolayı teşekkür eden Merz, “AB içindeki birliğin ve müzakerecilerin yoğun çalışmalarının meyve verdiğini” kaydetti, anlaşmanın detayları üzerinde önümüzdeki dönemde yapılacak görüşmelerde Avrupa Komisyonu’na desteğinin tam olduğunu vurguladı.

ABD ile ticarî ilişkileri güçlendirmeye devam edilmesi gerektiğini kaydeden Almanya Başbakanı, “Her ne kadar transatlantik ticarette daha fazla kolaylıklar tanınmasını arzu etmiş olsam da AB, temel çıkarlarını koruyabilmiştir. Her iki tarafın da Pazar erişimine sahip olduğu, istikrarlı ve planlanabilir ticarî ilişkilerden Atlantik’in bu tarafı olsun diğer tarafı olsun, şirketler de tüketiciler de, herkes kârlı çıkacaktır” dedi.

“ABD’li üreticiler de zor durumda kalacak”

Alman sanayisinin geniş kesimleri ise Başbakan kadar iyimser değil. Alman hükümetine ekonomi alanında danışmanlık yapan beş üyeli Akil İnsanlar Kurulu’ndan Ulrike Malmendier, yüzde 15’lik gümrük vergilerinin sadece Almanya değil, ABD ekonomisi açısından da çok büyük bir yük oluşturacağı uyarısında bulundu.

Malmendier, onlarca yıldır yürürlükteki yüzde 1’e yakın oranlarla karşılaştırıldığında yüzde 15’lik vergilerin bir “dram” olduğunu kaydetti. Akil İnsanlar Kurulu üyesi, buna karşılık gümrük vergileri nedeniyle ABD pazarına erişimde zorluk çeken pek çok ülkenin, mallarını AB gibi diğer pazarlara yönlendirmek zorunda kalacağını, bunun da Almanya’da enflasyona olumlu etki edebileceğini kaydetti.

Alman Makine ve Tesis İmalatçıları Birliği (VDMA) Başkanı Bertram Kawlath da yüzde 15’lik genel gümrük vergisinin üzücü bir gelişme olduğunu ve özellikle de Amerikalı üreticileri zor durumda bırakacağını kaydetti. Kawlath, ABD’de imalata dayalı her sektörün pratikte Avrupa’dan makine ithalatına muhtaç olduğunu belirterek “Avrupalı makine imalat şirketleri ABD’ye yatırımları sürdürse bile bu durum böyle kalacak” dedi.

Alman Sanayi Federasyonu (BDI) ise AB’nin “acı vergileri göze aldığını” belirterek “Varılan anlaşma yetersiz bir uzlaşıdır ve Atlantik’in iki yakasında birbirine sıkı bir şekilde iç içe geçmiş ekonomilere ölümcül bir sinyal göndermektedir” açıklaması yaptı. Açıklamada, yüzde 15’lik verginin de ihracata bağlı Alman sanayisinde son derece olumsuz sonuçlara yol açacağı uyarısında bulunuldu.

Alman otomobil sanayisine milyarlarca euroluk ek yük

ABD ile varılan anlaşma uyarınca Avrupa’da üretilen otomobillere yüzde 15 gümrük vergisi uygulanırken ABD üretimi otomobiller Avrupa’ya gümrüksüz giriş yapabilecek. AB şimdiye kadar ABD’den ithal edilen otomobillere yüzde 10 gümrük vergisi uyguluyordu, Bu bir yandan Avrupalı üreticileri ABD ile rekabette zayıf duruma düşürürken diğer yanda şu anki yüzde 27,5’lik orana göre bir “iyileşme” olarak görülüyor.

Alman Otomobil Sanayi Birliği (VDA), ABD ile varılan anlaşmayı, ticaret kavgasının daha da tırmanmasını önlediği için memnuniyetle karşıladıklarını belirtti, ancak anlaşmanın şirketlere ek yükler getireceğine de işaret etti. VDA Başkanı Hildegard Müller, “Yüzde 15’lik gümrük vergileri, Alman otomobil sanayisine yılda milyarlarca euro maliyet getirecek ve dönüşüm sürecinin tam ortasında ek yük oluşturacaktır” dedi.

Almanya’nın önde gelen otomobil sektörü uzmanlarından Ferdinand Dudenhöffer de ABD ile varılan anlaşmanın Alman otomobil sanayisi için olumlu, ancak istihdam açısından pek olumlu olmadığını belirterek “Anlaşmanın kaybedenleri otomobil ve yedek parça sanayisinde çalışanlar olacak” tespitinde bulundu.

Orta vadede Alman otomobil sanayisinde istihdamın yüzde 10’unun ABD’ye kaydırılabileceği öngörüsünde bulunan Duddenhöfer, “BMW ve Mercedes gibi ABD’de üretimi bulunan şirketler, otomobillerini ek maliyet olmadan Avrupa’ya ihraç edebilecekler” dedi.

AFP,dpa/BK,HS