BM’de Filistin bildirisi: ‘İsrail, kendini var eden sistemle savaşıyor’

Birleşmiş Milletler’de (BM) önceki gün Türkiye dahil pek çok ülke tarafından yayımlanan New York Bildirisi’nde, Filistin meselesine ilişkin kapsamlı değerlendirmeler yer aldı. Bildiride hem İsrail hem de Hamas’a yönelik eleştiriler bulunurken, iki devletli çözüm vurgusu yapıldı. Bildiriyi ve bölgedeki gelişmeleri Cumhuriyet’e değerlendiren İsrail Dış Politika Uzmanı Dr. Remzi Çetin, “İsrail, kendini var eden BM sistemiyle savaşıyor. Bu da diplomatik anlamda tecrit doğuruyor” dedi.

New York’ta Filistin Meselesine Barışçıl Çözüm Bulunması ve İki Devletli Çözümün Hayata Geçirilmesi Konulu BM Yüksek Düzeyli Uluslararası Konferansı’na katılan Türkiye, Arap Birliği, Avrupa Birliği ve 16 ülke, 42 maddelik bir bildiri yayımladı. Bildiride Hem İsrail’e hem de Hamas’a karşı maddeler yer aldı. İki devletli çözüm vurgusu yapıldı.

‘İSRAİL GAZZE’DEN ÇEKİLMELİ’

İsrail’in Gazze’ye yönelik yıkıcı insani felakete yol açan saldırılarının kınandığı bildiride Gazze’ye yönelik ablukaların kaldırılması ve temel ihtiyaçların şehre girişine izin verilmesi istendi. Bildiride, İsrail’in Gazze’den tamamıyla çekilmesi gerektiği belirtilirken, çözümün iki devletli ve 1967 sınırlarına dayalı olması istendi. Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki İsrailli sivillere yönelik saldırılarının da kınandığı bildiride, “Gazze’deki savaşın sona ermesi için Hamas, Gazze’deki yönetimine son vermeli ve silahlarını Filistin yönetimine teslim etmeli” denildi. Konferansa ve bildiriye ABD ve İsrail katılmadı. ABD’nin gerekçesi konferansı ‘verimsiz’ ve ‘zamansız’ bulması. İsrail ise iki devletli çözüme karşı çıkıyor.

‘İSRAİL, KENDİNİ VAR EDEN SİSTEMLE SAVAŞIYOR’

Peki Fransa başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinin böyle bir bildiriye imza atması ve yine pek çok Batılı ülkenin Filistin’i tanımaya hazırlanması ne anlama geliyor? İsrail Dış Politika Uzmanı Dr. Remzi Çetin, Cumhuriyet’e değerlendirdi. Çetin, “Aslında bugün İsrail, kendini var eden sistemle savaşıyor. 29 Kasım 1947 tarihli taksim planına, yani İsrail devletinin kurulmasına ‘evet’ diyen çoğu devlet bu kez Filistin devletine ‘evet’ diyor, onu tanıyor” ifadelerini kullandı. Çetin, bunun nedeninin İsrail’in aşırı sağcı kabinesi olduğunu söyledi.

‘DİPLOMASİDE HER GEÇEN GÜN YALNIZLAŞIYOR’

İsrail’de bir koalisyon hükümeti olduğunu hatırlatan Çetin, “Bu koalisyon pamuk ipliğinde olduğu için Netanyahu, koalisyondaki diğer aşırıcı-dinci partilere gebe. O yüzden Gazze politikalarını hızlıca değiştiremiyor. Değiştiremediği müddetçe de diplomaside ve uluslararası hukukta her geçen gün yalnızlaşıyor, bölgesel ve küresel tecrite uğruyor. İngiltere, Fransa gibi büyük hegemonik güçlerin Filistin’i tanıyacağı bir tablo ortaya çıkıyor. İsrail’in uluslararası sisteme tutunmasının temel unsurlarından biri diplomasi alanındaki becerileri ve bilgi birikimiydi, ancak görüyoruz ki bu refleks aşınmak üzere” dedi. Dünyada ABD dışında İsrail’i destekleyen bazı küçük Asya-Pasifik ülkelerinin kaldığını savunan Çetin, İsrail sahada ‘zafer’ler kazansa da bunun anlamsız hâle geldiğini söyledi.

‘AÇLIĞI SİLAH OLARAK KULLANIYOR’

Çetin öte yandan Gazze’deki son durumu ve bölgenin geleceğini de değerlendirdi. İsrail’de mevcut hükümet var olduğu sürece Gazze için uzun vadeli bir barışı mümkün görmediğini kaydeden Çetin, “Çünkü Netanyahu ve onun aşırıcı çılgın kabinesinin temel zihniyeti şu: Hamas bizim onlarca rehinemizi aldı, biz de onları açlığa mahkum edeceğiz. Gazze’de rehineler kurtarılmadığı müddetçe Netanyahu açlığı bir silah olarak kullanmaya devam edecek” dedi. Çetin ayrıca, “Düşünebiliyor musunuz, Holokost’un sokaklarında yetişen ve aç bırakılan nesil, hemen Gazze’de yanıbaşındaki nesle aynı şekilde davranıyor. Bu, utanç verici bir durum. Netanyahu ve onun koalisyonu yarın bir gün elbette çekilecek, bu dünyadan göçüp gidecek ama geriye hem İsrail’e hem de Yahudi nüfusuna etik olarak kaldıramayacakları bir sorun, neredeyse bir soykırım kalacak” saptamasında bulundu.

TÜRKİYE’DEN HAMAS ŞERHİ AÇIKLAMASI

Türkiye bildiriyi yayımlayan ülkelerden biri olsa da Türk yetkililer toplantıda ‘şerh’ açıklaması yaptı. ‘Hamas’ın silahsızlandırılması’ maddesini ilgilendiren şerhte şu ifadeler kullanıldı: “On yıllardır süregelen İsrail uygulamaları dikkate alındığında, Filistinli silahlı grupların silah bırakması; ancak bağımsız, egemen ve bütünlüğü haiz bir Filistin devletinin 1967 sınırları temelinde mümkündür ve başkenti Doğu Kudüs olacak şekilde ya da uzlaşı süreci kapsamında Filistinli gruplar arasında varılacak bir anlaşmaya dayanarak kurulması şartına bağlı olmalıdır.”