Fındıktaki kayıp fiyatları yükseltecek
Türkiye, dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini gerçekleştiriyor. Geçen yıl 717 bin tonluk üretim yapan ve 2,6 milyar dolarlık fındık ihracatına imza atan Türkiye’de, bu yıl yaşanan zirai don ve çok sıcaklıklar fındık üretimine ağır darbe vurdu. Üretimde yüzde 40’a yakın kayıp beklenirken, fındık fiyatlarının da iki kata kadar yükselmesi bekleniyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), 2025/2026 devri için açıkladığı kabuklu fındık alım fiyatı kilogram başına 190-200 TL ortasında değişiyor. Lakin üreticiler, kg fiyatının 400 TL’ye kadar çıkabileceği görüşünde.
“Rekolte kaybı yüzde 37”
TMO geçtiğimiz günlerde, 2025 yılı fındık rekoltesinin geçen yıla nazaran yüzde 37 azalarak 453 bin ton düzeyinde gerçekleşmesinin beklendiğini açıkladı. Anadolu Ajansı’na (AA) konuşan TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, rekolte iddiası yapanların tarım vilayet müdürlükleri, ziraat odaları, ofis temsilcileri, araştırma enstitüleri ve üniversiteden öğretim vazifelileri olduğuna işaret ederek, “Hasadın seyrine nazaran baktığımızda, bu sayının optimist olduğunu pahalandırmak mümkün” dedi.
En fazla ihracat Almanya’ya
Sektör temsilcileri ise TMO’nun açıkladığı alım fiyatlarını düşük bulurken, piyasada fiyatların eylülden sonra süratle yükseleceği beklentisi hâkim. Bu durum, geçen yıl 2,5 milyar doları aşan fındık ihracatını da etkileyecek. Başta Türkiye’nin en çok fındık ihracatı yaptığı Almanya olmak üzere, dünya genelinde fındık ve fındık eserlerinde fiyat artışları yaşanması bekleniyor.
Türkiye, 2024 yılında Almanya’ya 88 bin 260 ton fındık ihraç etti. Almanya’ya yapılan ihracat, toplam fındık ihracatının yüzde 27,3’ünü oluşturuyor. En çok fındık ihraç edilen ülkeler ortasında İtalya ikinci, Polonya ise üçüncü sırada yer alıyor.
“Ortalama 250 bin ton açık var”
DW Türkçe’ye konuşan Akbaş Fındık Çiftliği sahibi ve eski Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaşlı, 2025 yılı iddiası fındık rekoltesinin Tarım Bakanlığı tarafından 449 bin ton, Fındık İhracatçıları Birliği tarafından 601 bin ton olarak açıklandığına işaret ediyor.
Özer Akbaşlı fındık çiftçisinin mağdur edilmemesinin kıymetine vurgu yapıyorFotoğraf: Privatarchiv
Her iki açıklamanın ortalaması alındığında 2025 yılı için varsayım edilen fındık rekoltesinin 500 bin ton civarında olduğunu lisana getiren Akbaşlı, “Bu yıl ortalama rekolteye nazaran 250 bin, Tarım Bakanlığı’na nazaran 301 bin, ihracatçılara nazaran 149 bin ton açık var. Bu yıl kıt kanaat ve yarı yarıya az olan bir mahsul periyodunda çiftçinin mağdur edilmemesi son derece önemli” diyor.
“Başta Almanya, fiyatlar yükselecek”
Nisan ve mayıs aylarında 26 vilayette meydana gelen zirai don olayının Karadeniz”deki fındık ekim alanlarını olumsuz etkilediğini, akabinde temmuz ayında ülke genelinde görülen aşır sıcakların da fındıklarda zirve yanıklarına neden olduğunu anlatan Özer Akbaşlı, “Bu yıl arka arda yaşanan don ve kuraklık olayları, fındıkta büyük kayıplara yol açtı. Bu nedenle bu yılki fındık ihracatımızda, başta en çok eser sattığımız Almanya olmak üzere, mecburen fiyatlar yükselecek” diye konuşuyor.
TMO’nun açıklamış olduğu müdahale alım fiyatlarının çiftçilerin beklentisinin altında olduğunu kaydeden Akbaşlı, şu görüşleri lisana getiriyor:
“Karadeniz’in doğusu ve batısından görüştüğüm yüzlerce fındık üreticisinin ofisten beklentileri 250 Türk Lirasıydı. Beklentiye yakın olan bu fiyatın verilmesinden fazla, ofisin alım siyasetindeki esneklik çok kıymetli. Armudun sapı, üzümün çöpü mantığıyla alım siyaseti güderse, hür piyasada 1 kilogram fındığı 170-180 Türk lirası bandında alınıp satılmasına aracılık etmiş olur. Açıkçası bölgenin bir insanı olarak bu yıl fındık fiyatlarının nerede durabileceğini kestirim bile edemiyorum.”
“Hasar, eser çuvala girdiğinde netleşecek”
Öte yandan, şimdi fındıktaki üretim kaybını ve oluşacak yeni fiyatları öngörmek için erken olduğunu düşünenler de var.
2025 yılı fındık rekoltesinin bilhassa yüksek dikim olarak dünyanın en büyük ili olan Ordu’da yaklaşık 250 bin dönümlük alanda çok ölçüde ziyana neden olduğunu kaydeden Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Cem Şenocak, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Ordu ilinin dikim alanı, yaklaşık başka dünya ülkelerinin toplamına yakındır. Zirai don, kokarca ve kurağın fındık rekoltesine verdiği ziyan için hasat yaptığımız bu günlerde varsayım yapmak hakikat değil. Zira kısa bir vakit içinde eser çuvala girdiğinde bütün hasar net bir formda belirli olacaktır” diyor.
Cem Şenocak, fındıktaki hasarın eser çuvala girince anlaşılacağını söz ediyorFotoğraf: Privatarchiv
Rekolte eksik olduğu için piyasanın TMO fiyatlarının üzerinde başlayarak yükselmeye devam edeceğini söz eden Şenocak, “2026 yılı şubat, mart ayındaki yeni manzaralar ve iklim kaideleri 2026 mahsulüne hakikat yeni oluşacak piyasayı belirlemeye başlayacaktır” diye konuşuyor.
“Alım fiyatı 280 TL olmalı”
Fındıktaki üretim kaybı ve açıklanan alım fiyatlarının düşük bulunması nedeni ile, yüz binlerce fındık çiftçisi maddi kriz yaşıyor. Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Genel Başkanı Ali Bülent Erdem, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, çiftçilerin daha düşük fiyata razı olması için rekolte varsayımlarının kasıtlı olarak yüksek tutulduğunu söyledi.
Üreticilerin ziyanlarını karşılamaya dönük olarak bugüne kadar rastgele bir adım atılmadığını tabir eden Fazilet, “İklim şartlarının yarattığı aksilikler, külleme vb. hastalıklar, kahverengi kokarca zararlısının verdiği/vereceği ziyanlar göz önüne alındığında 1 kg fındığın ortalama maliyeti 180 TL civarındadır. Maliyetin üzerine üreticilerin üretimlerini devam ettirebilmeleri için yüzde 25 kar hissesi ve yüzde 25 insanca hayat hissesi eklenmesi gerekir. Bu durumda 1 kg fındığın alım fiyatı en az 280 TL olması gerekmektedir” diye konuştu.
“Fiyatın katlanmasını bekliyoruz”
Türkiye’nin fındık üretim merkezlerinden biri olan Giresun’un Ticaret Borsası Başkanı Hamza Bölük ise, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, global fındık pazarını domine eden Türkiye’nin bu yılki rekolte kaybının yüzde 40’lar civarında gerçekleşecek olmasının kaçınılmaz olarak fiyat artışına neden olacağını söylüyor. Bölük, “Daha evvel kakaoda olduğu üzere, bugün de fındık fiyatlarının katlanmasını bekliyoruz” diyor.
Hamza Bölük’e nazaran fındıkta rekolte kaybı bu yıl yüzde 40’lara kadar çıkabilirFotoğraf: Privatarchiv
İki yıl evvel kilogram başına 3 dolar olan kabuklu fındık fiyatının bu yıl 5 dolara çıktığına işaret eden Hamza Bölük, “Türkiye’de yüksek enflasyon nedeni ile üretim maliyetlerinde çok önemli bir artış var. Bunun sonucunda, kıymetli ürettiğimiz için eserimize daha fazla paha istiyoruz. Şu an fiyat nereye çıkar, kestirmek mümkün değil. Üretici bazında 400 TL’ye varan beklentiler var. Bu yıl özel bir yıl. O nedenle ihracatta da fiyatlar artacak” halinde konuşuyor.
