Norveç varlık fonu, İsrailli beş banka ile yatırım bağını sonlandırdı
NBIM’den yapılan yazılı açıklamada, şirketin birtakım yatırımlarından çıkma kararına ait ayrıntılara yer verildi.
Fonun, Caterpillar yatırımından çıktığı söz edilen açıklamada, ayrıyeten İsrail merkezli Hapoalim, Bank Leumi, Mizrahi Tefahot Bank, First International Bank of Israel ve FIBI Holdings‘teki yatırımlarını da sonlandırdığı belirtildi.
Açıklamada, yatırımlardan çıkma kararının, kelam konusu şirketlerin “savaş ve çatışma durumlarında insan haklarının önemli formda ihlal edilmesine katkıda bulunmaları” nedeniyle alındığının altı çizildi.
Fona bağlı Etik Konseyi‘nin açıklamasında ise ABD merkezli Caterpillar şirketine ilişkin buldozerlerin İsrail tarafından Filistinlilere ilişkin konutların yıkımında hukuka ters bir formda kullanıldığına işaret edildi.
Etik Kurulu, kararda yer alan İsrailli bankalara ait açıklamasında ise “Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerinde inşaat faaliyeti için gerekli ön şart olan finansal hizmetler sağlayarak, İsrail yerleşimlerine katkıda bulundular” tabirine yer verildi.
NBIM, 12 Ağustos’ta da 11 İsrail şirketindeki yatırımlarından çıkma kararı aldığını duyurmuştu.
Norveç Yatırım Fonu CEO’su Nicolai Tangen
ARKA PLAN
Norveç Varlık Fonu, karara ait açıklamasında, bu adımın münasebeti olarak, kelam konusu şirketlerin Norveç Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen equity benchmark endeksine dahil olmamaları ve yeni getirilen sıkı kriterler kapsamında portföyde tutulmalarının mümkün görülmemesi gösterilmişti. Ayrıyeten, Gazze ve Batı Şeria’daki insani krizin derinleşmesi ve etik kriterlerin daha da güçlendirilmesi de bu karara taban hazırlayan ögeler ortasında yer aldı.
Bu 11 şirketin tamamının ismi kamuoyuyla paylaşılmadı. Lakin sağlam kaynaklarda Bet Shemesh Engines Holdings ismi açıkça belirtildi. Bu şirketin, bilhassa İsrail silahlı kuvvetlerine hizmet veren “yüksek riskli” firmalar ortasında yer aldığı ve bu nedenle öncelikli olarak portföyden çıkarıldığı kaydedildi.
NBIM ayrıyeten, İsrail’deki varlıklarını yöneten dış portföy yöneticileriyle yaptığı mutabakatları da sonlandırdı. Bu adımla birlikte tüm yatırımlar fonun kendi bünyesine taşındı. Böylelikle NBIM, yatırımlar üzerindeki doğrudan denetimini güçlendirerek etik risk değerlendirmelerini daha sıkı bir formda uygulamayı amaçlıyor.
NORVEÇ VARLIK FONU NEDİR?
Norveç Varlık Fonu (NBIM – Norges Bank Investment Management), yaklaşık 2 trilyon dolarlık büyüklüğüyle ‘dünyanın en büyük devlet fonu’ konumunda bulunuyor. Fon, 1990’lı yıllarda Norveç’in petrol ve doğal gaz gelirlerini gelecek kuşaklar için garanti altına almak emeliyle kuruldu. Bugün fon, dünya çapında 70’ten fazla ülkeye yayılan 9 binden fazla şirkette pay, tahvil ve gayrimenkul yatırımlarına sahip.
Fon, yatırım stratejisini sırf ekonomik getiri üzerine değil, birebir vakitte etik ve sürdürülebilirlik kriterleri üzerine de kuruyor. Bu kapsamda NBIM, etrafa ziyan veren, insan haklarını ihlal eden ya da savaş ve çatışmalarda direkt rol oynayan şirketlerden sistematik olarak çekiliyor. Fonun etik siyasetini yöneten Etik Konsey, her yıl incelemeler yaparak portföyde kalması yahut çıkarılması gereken şirketlere dair tavsiyelerde bulunuyor.
Bugün gelinen noktada Norveç Varlık Fonu, sırf finansal bir dev değil; tıpkı vakitte memleketler arası ekonomi-politikte insan hakları ve sürdürülebilirlik alanında norm koyucu bir aktör olarak da görülüyor. Alınan her yatırım yahut çekilme kararı, global finans piyasaları ve şirketler üzerinde kıymetli bir baskı ögesi oluşturuyor.
