Ebeveynlere okul öncesi ‘ekran detoksu’ çağrısı
Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Çocuk Psikiyatrisi Kliniği Eğitim ve Yönetim Sorumlusu Prof. Dr. Esra Çöp, tatil periyodunda ekran kullanım müddetleri artan çocukların okul açılışına ahenkte zorluk yaşayabildiğini belirtti. Prof. Dr. Çöp, “Tatil devrinde çocukların ekran kullanımı artması kadar alışkanlıkları da değişti.
Ekran dediğimiz; televizyon, tablet, telefon, oyun platformları, bilgisayarlar, bunların hepsini kapsıyor ve ekran müddetlerinin artmasıyla birlikte günlük ömür alışkanlıkları da değişti. Okul açılırken bu alışkanlıklarının tekrar eski haline, okul periyodundaki haline dönmesi sürecinde kimi zorluklar yaşayabiliyor çocuklar. Zira çocuklar ekranı hem cümbüş maksatlı kullandılar yazın hem arkadaşlarıyla irtibat kurma gayeli kullandılar. Bu okul devriyle birlikte dersler başlayacak. Uykularının tekrar sisteme girmesi gerekiyor. Ekran müddetlerinin de azalması gerekiyor. Ekran mühletini azaltamayan, eski alışkanlıklarına dönemeyen çocuklar da bilhassa akademik hayata ahenkte, okula ahenkte zorluklar görüyoruz. Derslere motive olamıyorlar, dikkatleri dağılabiliyor. Ve bunun uç noktası da okula gitmeme, geç kalkma ve okula geç kalma üzere sıkıntılara neden olabiliyor. Şayet okul periyoduna ahenk sağlayamayan çocukları fark edersek, ekran bağımlılığı gelişip gelişmediğini de kıymetlendirmemiz gerekebilir” diye konuştu.
‘EKRAN BAĞIMLISI ÇOCUKLAR DAHA ÇABUK ÖFKELENEBİLİYOR’
‘AŞAMALI EKRAN MÜDDETİ AZALTILMALI’
Prof. Dr. Çöp, yoğun ekran kullanımının okul muvaffakiyetini olumsuz etkileyebildiğine dikkat çekerek, “Ekranda süratli değişen uyaranlar var. Bu ne demek? Çocuğun sıkılmasına vakit bırakmıyor. Daima heyecan ve keyif içerisinde oluyor çocuk. Sıkıldığı bir şeyden öteki bir şeye geçebiliyor. Bu türlü olduğu vakit da çocukların dikkat süreçlerinde, beyinlerindeki o dikkatlerini düzenleyen bölgelerde kimi bozukluklar meydana gelebiliyor. Odaklanmakta zorlanabiliyorlar. Uzun mühlet ekranın başında vakit geçirmek uykularını bozabiliyor. Çocuklar ekran yüzünden az uyuyorlar, geç uyuyorlar. Bu da sabah uyanmalarını engelleyebiliyor. Daha yorgun oluyorlar. Ayrıyeten geç uyanmaları ya da uyanmamaları okula geç kalmalarına hatta okula devamsızlıklarına neden olabiliyor. Ebeveynlere çok iş düşüyor. Çocuktan bahsettiğimiz vakit çocukları ailelerinden farklı düşünmemiz mümkün değil. Ebeveynlere teklifimiz kademeli bir halde tekrar okul tertibine çocukları hazırlamaları, alıştırmaları. Bunun için oturup çocukla konuşmaları gerekiyor. Yaşına uygun bir formda kuralları tekrar gözden geçirmeleri gerekiyor. Okul devrinde ekran kullanımıyla ilgili kuralların değişeceğine dair çocukları hazırlamaları gerekiyor. Yani aslında çocuklar için öncelik bir ruhsal hazırlık. Sonrasında evreli olarak ekran mühletini azaltmak olabilir. Okula hazırlıkların yapılması bile o okula ahenk sürecini arttırabilir” dedi.
‘EBEVEYNLER ALIŞKANLIKLARINI ÇOCUKLARA NAZARAN DÜZENLEMELİ’
Ayrıca çocukların ebeveynlerini örnek aldığını vurgulayan Prof. Dr. Çöp, “Ebeveynlerin kendi ekran kullanım alışkanlıklarını da çocuklara nazaran düzenlemeleri gerekiyor. Bunun için ortak saatler yapabilirler. Mesela biz buna ‘detoks’ da diyebilirsiniz. Yemek saatlerinde ekrandan uzak durmak olabilir. Ekranın açılmadığı akşamlar, aileyle bir şeyler yapılabilir. Yeniden uykudan evvel telefona bakmamak, yatak odalarına telefonların ya da ekran içeren rastgele bir şeyin sokulmaması üzere uygulamalar getirebilirler” diye konuştu.
‘EKRAN BAĞIMLILIĞINDA İLAÇ TEDAVİMİZ YOK’
Prof. Dr. Çöp, ekran bağımlılığının tedavi gerektiren uç bir nokta olduğunu söyleyerek, “Bağımlılık evresine geldikten sonra artık tıbbi tedavi gerektiren bir duruma gelmiş oluyor ekran kullanımı. Ve ruh sıhhati çalışanlarına başvurulması gerekiyor. Biz neler yapıyoruz? Çok taraflı bir yaklaşımla aileleri kesinlikle işin içine dahil ediyoruz. Ekran bağımlılığına neden olabilecek altta yatan ya da eşlik eden öbür psikiyatrik hastalıklar varsa onlara yönelik tedavi veriyoruz. Zira ekran bağımlılığına özel bir ilaç tedavimiz yok. Bunun dışında çeşitli psikoterapiler uygulanabiliyor. Çok uç noktalarda bu ender olmakla birlikte hastaneye yatırarak tedavi ettiğimiz çocuk ve ergenler de olabiliyor. Sağlıklı kullanımı anlatmamız gerekiyor. Zira sorun geliştikten sonra bunu düzeltmesi daha sıkıntı. Bunun dışında alışılmış ki sorun bu noktaya gelmeden evvel çocukları spora, sanata ve sağlıklı toplumsal aktivitelere yönlendirmekten geçiyor. Bunun için okullarda imkanlar sağlamak gerekiyor” sözlerini kullandı.
