İklim Sözlüğü: Yeşil tahvil

Yeşil tahvil, çevresel fayda sağlayacak projeleri finanse etmek için çıkarılan özel bir borçlanma aracıdır.

Şirketler, belediyeler veya devletler bu tahvilleri ihraç ederek yatırımcılardan fon toplar; elde edilen kaynaklar ise yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, temiz ulaşım, su yönetimi, atık azaltımı gibi sürdürülebilirlik odaklı alanlarda kullanılır. Temel farkı, klasik tahvillerden farklı olarak, sağlanan fonun çevre dostu yatırımlara yönlendirilmesi taahhüdüdür.

Yeşil tahviller, 2007’de Avrupa Yatırım Bankası’nın ilk ihraçlarıyla gündeme geldi ve hızla küresel bir yatırım aracına dönüştü. Bugün dünya çapında yüzlerce milyar dolarlık bir piyasaya ulaşmış durumda. JP Morgan Asset Management verilerine göre, 2023’te küresel yeşil tahvil ihraçları 500 milyar doların üzerine çıktı.

Özellikle Avrupa Birliği, ABD ve Çin, bu piyasada öncü konumda.

Türkiye’de ise yeşil tahvil piyasası daha genç ama gelişiyor. İlk ihracını 2016’da TSKB (Türkiye Sınai Kalkınma Bankası) gerçekleştirdi. O günden bu yana bankalar ve enerji şirketleri başta olmak üzere farklı kurumlar yenilenebilir enerji projeleri, enerji verimliliği yatırımları ve düşük karbonlu altyapı için yeşil tahvil ihraç etti.

SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi’nin verilerine göre Türkiye, söz konusu piyasadan yalnızca binde üç civarında pay alıyor. Bu oran, Türkiye’nin ekonomik büyüklüğüne kıyasla oldukça düşük. 2016 yılından bu yana yapılmış iklim tahvili ihraçlarının toplam büyüklüğü 2024 sonunda yaklaşık 19 milyar dolara ulaştı ve bu ihraçların tahminen yüzde 60-65’i 2022-2024 döneminde kaydedildi. 2030 yılına kadar kamu ve reel sektör ihraçlarının hızlanması bekleniyor.

Böylece Türkiye’nin toplam iklim temalı tahvil piyasa büyüklüğünün 40 milyar doları aşacağı öngörülüyor.

Yeşil tahviller hem yatırımcıya uzun vadeli güvenli getiri sağlıyor hem de iklim dostu dönüşümü finanse eden bir köprü işlevi görüyor. Bu nedenle, iklim kriziyle mücadelede finansal dünyanın en önemli araçlarından biri olarak kabul ediliyor.