Türk Toraks Derneği’nden ‘alüminyum fosfit’ açıklaması: ‘Soluduğunuz an geç olabilir!’

İstanbul Ortaköy’de ikisi çocuk dört kişinin yaşamını kaybettiği zehirlenme olayının alüminyum fosfit (AlP) kaynaklı olduğuna yönelik şüpheler, bu kimyasalın Türkiye’de yıllardır süren bilinçsiz kullanımını yeniden gündeme taşıdı.

Türk Toraks Derneği, fosfin gazına dönüşerek dakikalar içinde ağır toksisiteye yol açabilen bu maddenin evlerde ve profesyonel olmayan ortamlarda kullanılmasının “hayati tehlike” yarattığını vurguladı.

DAKİKALAR İÇİNDE ZEHRE DÖNÜŞEN KİMYASAL

Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Çağlar Çuhadaroğlu, alüminyum fosfitin tarımsal depolarda haşereyle mücadelede kullanılan bir fumigant olduğunu, ancak su veya nemle temas ettiğinde hızla fosfin (PH₃) adında son derece toksik bir gaza dönüştüğünü belirtti.

Prof. Dr. Çuhadaroğlu, fosfin solunmasının nefes darlığı, göğüs sıkışması, bilinç değişikliği, akut akciğer ödemi ve ölümcül kalp ritim bozukluklarına yol açabileceğini vurgulayarak şunları söyledi:

“Fosfin zehirlenmesinin bilinen bir antidotu yoktur. Tedavi tamamen erken müdahale ve yoğun bakım desteğine dayanır. Dakikalar içinde ölümcül etkiler ortaya çıkabilir.”

TÜRKİYE’DE ZİNCİRLEME OLAYLAR: “TEKİL DEĞİL, SİSTEMSEL PROBLEM”

Çuhadaroğlu, Ortaköy’deki ölümün tek başına bir trajedi olmadığını belirterek, Türkiye’de son yıllarda yaşanan benzer vakaları hatırlattı:

• 2023 Mayıs – Kocaeli Safiport: AlP’nin nemle teması sonucu tutuşma

• 2023 Haziran – Ankara: Kaçak kullanım sonucu biri çocuk iki ölüm

• 2023 Ekim – Kocaeli: Fumigasyon deposunda su temasıyla patlama

Bu olayların, kimyasalın kontrolsüz ve yasa dışı kullanımının uzun süredir ciddi sonuçlara yol açtığını gösterdiğini söyledi.

SAĞLIK ÇALIŞANLARI DA RİSK ALTINDA

Zehirlenen kişinin kıyafetleri, kusmuğu, dışkısı ve nefesinden bile fosfin gazı çıkabileceğini belirten Prof. Dr. Çuhadaroğlu, hastanelerde bile ikinci maruziyet riskinin göz ardı edildiğini vurguladı:

“Acil servis, yoğun bakım ve temizlik personeli dahil tüm ekip uygun koruyucu ekipman kullanmak zorundadır. Negatif basınçlı alan ve hızlı dekontaminasyon hayati gerekliliktir.”

“EV VE BİNA İÇİNDE KULLANIMI KESİNLİKLE YASAKLANMALI”

Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu üyesi Doç. Dr. Haluk Çalışır, Türkiye’de alüminyum fosfitin mevzuata göre yalnızca eğitimli ve lisanslı profesyoneller tarafından kullanılabileceğini hatırlatarak, kaçak kullanımın “ölümcül bir toplumsal tehdit” haline geldiğini söyledi.

Doç. Dr. Çalışır’ın Önerileri:

1. Alüminyum fosfit ve fosfin gazı, yüksek riskli kimyasallardır; evlerde kullanılmamalıdır.

2. Ruhsatsız ürün satışı ve kaçak uygulamalar için denetimler artırılmalıdır.

3. Sağlık çalışanları ve ilk müdahale ekipleri, eğitim ve koruyucu ekipmanla desteklenmelidir.

4. Halk, bu kimyasalın yanlış kullanımının ölümcül sonuçlar doğurabileceği konusunda bilgilendirilmelidir.

5. Olay anında acil durum ekipleri ile hastaneler arasında hızlı koordinasyon sağlanmalıdır.

Doç. Dr. Çalışır sözlerini şöyle tamamladı:

“Yaşanan son kayıplar bireysel hata değil, sistemsel bir halk sağlığı sorunudur. Ulusal ölçekte etkin denetim ve farkındalık çalışmaları acilen hayata geçirilmelidir.”