Venezuela birinci durak mı?
Washington’ın Latin Amerika’ya müdahalelerle örülü sicili herkesin malumu. Soğuk Savaş’taki darbelerden 2000’lerin ekonomik ambargolarına ve siyasal manipülasyonlarına uzanan çizgi, bugün de kesintiye uğramış görünmüyor.
Trump devrinde ABD idaresi, kıtada seçimle iş başına gelmiş iktidarları Wall Street’le uyumlu rejimlerle değiştirme dileğini diplomatik nezaket kisvesi gerisine gizleme muhtaçlığı dahi duymuyor.
Latin Amerika’ya yönelik yeni müdahale dalgasının vitrini bir defa daha “uyuşturucuyla gayret.” Venezuela, Meksika ve Kolombiya bu telaffuzun merkezine yerleştiriliyor.
Özellikle Venezuela konusunda Washington, askeri seçeneğin masada olduğunu açık biçimde dillendiriyor. Son olarak ABD Başkanı Donald Trump, Venezuela ve etrafındaki hava alanının büsbütün kapatılacağını açıkladı. Trump, toplumsal medya paylaşımında “Tüm hava yolları, pilotlar, uyuşturucu kaçakçıları ve insan kaçakçıları, Venezuela hava alanının büsbütün kapatılacağını bilsin” sözlerini kullandı.
Karayipler’deki askeri yığınağını artıran ABD, dünyanın en büyük uçak gemisi olan USS Gerald Ford öncülüğünde yaklaşık 15 bin askeri Venezuela’yı vurabilecek bir hatta konuşlandırmış durumda. Son haftalarda bölgede seyreden 20’den fazla gemiye düzenlenen hava hücumlarında en az 83 kişinin öldüğü söyleniyor.
Beyaz Saray atakların “uyuşturucu kaçakçılığıyla temaslı hedeflere” yönelik olduğunu savunsa da, bu iddiayı destekleyen somut bir ispat kamuoyuyla paylaşılmadı. Artan askeri tansiyon nedeniyle kimi ülkeler Venezuela uçuşlarını askıya aldı; bunun üzerine ortalarında THY’nin de bulunduğu çeşitli hava yolu şirketlerine yönelik yaptırımlar yahut kısıtlamalar gündeme geldi.
ABD idaresi, Maduro idaresiyle alakalı olduğunu ileri sürdüğü “Cartel de los Soles” (Güneşlerin Karteli) isimli yapılanmayı “terör örgütü” ilan etti. Lakin kelam konusu “kartelin” varlığı akademik etraflarda önemli biçimde tartışmalı. Latin Amerika uzmanları, ismin Venezuela ordusundaki üst seviye subayların apoletlerinde yer alan güneş sembolünden türetildiğini, gerçek manada örgütlü bir cürüm kartelinden çok, rüşvete bulaşmış askerî isimleri tanım eden muğlak bir siyasi etiket olarak kullanıldığını vurguluyor. Öbür bir deyişle ortada somut bir örgütsel yapıdan çok, ABD telaffuzuyla şekillendirilmiş amorf bir düşman tarifi bulunuyor.
VENEZUELA İDARESİNİN BU TABLOYA CEVABI NET: ASIL AMAÇ MADURO’YU DEVİRMEK
Geçtiğimiz yıl yapılan ve Nicolás Maduro’nun üçüncü periyodunun önünü açan seçimler Batılı ülkeler tarafından “hileli” olmakla suçlandı. ABD medyasında insan hakları ihlalleri ve ekonomik çöküş vurgusu her zamanki üzere manşetleri dolduruyor. Bu telaffuz yeni değil; Hugo Chávez’in 1998’de iktidara gelmesinden beri tıpkı kalıpta üretiliyor. Fakat ülkeyi boğan ağır yaptırımların Venezuela’daki ekonomik krizdeki rolü neredeyse hiç tartışılmıyor.
Maduro idaresinin niteliği elbette farklı bir başlık. Lakin Trump idaresinin, Venezüela’nın petrol alanlarını ele geçirmeye dair planları olduğu savları ABD basınında bile yer aldı. Tekrar savlara nazaran, ABD tarafı Caracas ile özel görşmelerde hala geniş petrol rezervlerine Amerikan şirketlerinin erişimi başlığını öne çıkarıyor.
Dahası, Trump’ın Venezuela hava alanını kapatma açıklamasından sırf bir gün evvel, ABD’de uyuşturucu kaçakçılığı hatasından mahpus yatan Honduras’ın eski Devlet Başkanı sağcı Orlando Hernández’i affedebileceğini söylemesi çarpıcı bir çelişki yaratıyor. Honduras seçimlerini yakından izleyen Trump, Hernández için “haksız yere cezalandırıldı” diyebilecek kadar ileri gitti.
“Uyuşturucuyla mücadele” söylemi Latin Amerika’ya yönelik müdahalelerin eski vitrini. 1980’lerden itibaren Kolombiya’da uygulanan “Plan Colombia” da tıpkı münasebetle başlatılmış; sonuç bölge halkı için militarizasyon, yaygın insan hakları ihlalleri ve derinleşen güvensizlik olmuştu. Uyuşturucu ticareti durdurulamadığı üzere, bölge dünyanın en büyük silahlı iktisat alanlarından birine dönüştü.
Bugün Venezuela için oluşturulan sahne de bundan farklı görünmüyor. Diplomasi yerini tehdide bırakıyor; medya üzerinden “narko-devlet” yaftasıyla meşruiyet yeri hazırlanıyor; ekonomik abluka genişletiliyor ve askeri baskı adım adım tırmandırılıyor.
Washington’ın refleksi değişmiş değil: Evvel şeytanlaştır, sonra tecrit et, akabinde müdahaleyi kaçınılmaz göster.
Venezuela üzerinden sergilenen bu senaryo sadece Maduro idaresinin değil, direkt tüm kıtanın egemenlik hakkının maksat alındığını ortaya koyuyor.
Trump bugün Honduras seçimlerine müdahil bir lisan kullanıyor, “beğendiği” sonuçları açıkça tanım etmekte sakınca görmüyor. Honduras’ın 45 yıl mahpus cezasına çarptırılan devlet liderini affedeceğini seçimler öncesinde açıklayan Trump, muhafazakar lider adayı Tito Asfura’yı desteklediğini de bidirdi. Yarın sırada Kolombiya ve Meksika olabilir. Ve elbette tahminen asıl büyük ödül hâlâ Küba.
Bir sefer daha “uyuşturucuyla mücadele” maskesi altında yürütülen bu operasyonlar tek bir soruyu gündeme getiriyor:
Latin Amerika ne vakit kendi yazgısını hakikaten kendisi tayin edebilecek?
