ABD’den Kolombiya’ya üstü kapalı ‘darbe’ tehdidi

Latin Amerika‘da tansiyon, Washington‘dan gelen açıklamalarla bir defa daha doruğa çıktı. ABD Savaş Bakanı Pete Hegseth, donanmanın doğu Pasifik’te ‘uyuşturucu kaçakçılığıyla bağlantılı’ olduğu öne sürülen iki tekneyi vurduğunu açıkladı.

Bakan, salı günü gerçekleştirilen birinci operasyonda iki, çarşamba günü düzenlenen ikinci hücumda ise üç kişi olmak üzere toplamda beş kişinin öldüğünü ve bunların, Trump idaresinin Pasifik’te gerçekleştirdiği birinci askeri operasyonlar olduğunu belirtti.

Hegseth, toplumsal medya platformu X’te paylaştığı yaklaşık 30 saniyelik görüntüde, denizde seyreden bir geminin kısa mühlet sonra patladığı anları yayımladı.

ABD Dışişleri Bakanı Rubio ise çarşamba akşamı gazetecilere yaptığı açıklamada, “Kolombiya’daki kurumlar, bilhassa ordu ve polis hâlâ ABD’ye sadık. Ama Kolombiya’daki tek sorun, başındaki meczup lider. Bu adam aklını yitirmiş,” dedi.

Bu kelamlar, memleketler arası kamuoyunda, ‘Kolombiya’ya üstü kapalı bir askeri darbe tehdidi’ olarak yorumlandı.

Gustavo Petro

KOLOMBİYA’DAN SERT TEPKİ

Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, saldırıların “uluslararası hukukun ihlali” olduğunu söyleyerek ABD’yi sert bir lisanla eleştirdi.

Pasifik operasyonları, son haftalarda Karayipler bölgesinde gerçekleştirilen ABD kaynaklı en az 7 hava saldırısının akabinde geldi. Bu hücumlarda en az 32 kişi öldü.

ABD idaresi, vurulan teknelerdeki uyuşturucu ölçüsü yahut elde edilen kanıtlar hakkında detaylı bilgi paylaşmadı. Hukuk uzmanları, neden kıyı güvenlik yerine ordunun bu operasyonları yürüttüğünü ve ölümcül ataklardan evvel neden diplomatik yahut operasyonel alternatiflerin denenmediğini sorguladı.

TRUMP İDARESİNDEN YENİ TEHDİTLER

Karayipler’deki ABD askeri varlığı son haftalarda dikkat cazibeli biçimde arttı. Washington idaresi, bölgede füze destroyerleri, F-35 savaş uçakları, bir nükleer denizaltı ve yaklaşık 6 bin 500 asker konuşlandırıldı.

Başkan Donald Trump, Kolombiya lideri Petro’yu daha önce ‘uyuşturucu baronu’ olarak nitelendirmiş, hükümetini kokain üretimi ve kaçakçılığına göz yummakla suçlamıştı.

Trump ayrıyeten, Kolombiya’nın, “uyuşturucuyla savaşmadığını, bilakis ürettiğini” öne sürerek, yıllık 740 milyon doları aşan ABD yardımını durdurduğunu ve Kolombiya ithalatına yeni gümrük vergileri getirebileceğini açıklamıştı.

ABD’NİN KARANLIK ‘LATİN AMERİKA’ SİCİLİ

ABD’nin Latin Amerika’daki tarihi; askeri darbeler, rejim değişiklikleri ve örtülü operasyonlarla örülü karanlık bir geçmişe sahip. Bu müdahaleler çoklukla ‘komünizmle mücadele’, ‘demokrasi ihracı’ ya da ‘Amerikan çıkarlarını koruma’ gerekçeleriyle meşrulaştırılsa da, gerçekte birçok vakit bölgedeki hükümetleri Washington’a bağımlı hale getirmek ve doğal kaynakları denetim altına almak gayesiyle tezgahlandığı düşünülüyor.

GUATEMALA

Soğuk Savaş periyodunda, ABD merkezi haberalma teşkilatı CIA, Latin Amerika’da çok sayıda darbenin ardındaki görünmez eldi. 1954’te Guatemala’da demokratik yollardan seçilmiş Lider Jacobo Árbenz, Amerikan şirketi United Fruit Company’nin çıkarlarına ziyan verdiği için devrildi. CIA destekli ‘Operation PBSUCCESS’ adlı planla ordu idareye el koydu, akabinde ülke onlarca yıl sürecek iç savaşa sürüklendi.

ŞİLİ

Benzer halde, 1973’te Şili’de sosyalist önder Salvador Allende’ye karşı düzenlenen askeri darbe, Washington’un Latin Amerika siyasetindeki en çarpıcı örneklerden biri oldu. CIA, General Augusto Pinochet’nin yükselmesini direkt destekledi; binlerce muhalif öldürüldü, azaptan geçirildi ve demokrasi onlarca yıl askıya alındı.

Salvador Allende

NİKARAGUA

1980’lerde Reagan idaresinin Nikaragua’daki Sandinista hükümetine karşı “Contras” milislerini finanse etmesi, yasadışı silah ticaretinden uyuşturucu trafiğine uzanan bir skandal zinciri yarattı. “Iran-Contra” olarak bilinen bu operasyon, ABD’nin kendi maddelerini bile çiğneyerek Latin Amerika’da savaş ve terör siyasetlerini desteklediğini açıkça ortaya koydu.

LATİN AMERİKA’NIN DÜNÜ VE BUGÜNÜ

1950’ler ve 1980’ler ortasında, ABD’nin ‘arka bahçesi’ olarak gördüğü Latin Amerika’da Honduras, Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay ve El Salvador üzere ülkelerde rejim değişiklikleri daima benzeri bir kalıba oturdu: Orduyu finanse et, istihbaratı yönlendir, zıt sesleri bastır, ardından ‘istikrar’ adı altında otoriter rejimleri dayanakla. CIA ve Pentagon, ‘anti-komünist’ diktatörlükleri finanse ederken, binlerce insan kayboldu, sendikalar dağıtıldı, muhalefet susturuldu.

Bugün bile ABD’nin Latin Amerika üzerindeki tesiri bitmiş değil. Venezuela’da Maduro idaresine yönelik yaptırımlar, Küba’ya uygulanan ekonomik ambargo, Bolivya’da Evo Morales’in devrilmesi sürecindeki dış müdahale savları, Washington’un bölgeye dair reflekslerinin değişmediğini gösteriyor. Demokrasi ve insan hakları söylemi, birçok vakit ekonomik çıkarların ve jeostratejik hesapların gerisine gizleniyor.