Abu Dabi’de siyasal İslam bahisli forum gerçekleştirildi

Birleşik Krallık eski Savunma Bakanı Sir Liam Fox, Fransız Senatör Nathalie Goulet forumda konuşma yapan üst seviye isimler ortasındaydı.

Katılımcılar, aşırılıkla gayretin güvenlik önlemleriyle sonlu kalmaması; entelektüel, toplumsal ve kültürel boyutları da kapsayan çok katmanlı bir yaklaşım gerektirdiğini vurguladı. Demokratik pahaların ve hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi, gerçek mağduriyetlerin ideolojik istismardan ayrıştırılması, gençlere liderlik ve inovasyon için sivil kanallar açılması ve eğitim kurumlarının siyasallaşmış dindarlığın tesirinden korunması forumun öne çıkan teklifleri ortasında yer aldı.

Açılışta konuşan TRENDS CEO’su Dr. Muhammed Abdullah el-Ali, çeşitli aşırıcı akımlar ortasında örtük kesişimleri gösteren “yeni entelektüel haritalar”a gereksinim bulunduğunu belirterek, dijital çağda örgütlerin propaganda ve istihdam sistemlerini çözmeden kalıcı sonuç alınamayacağını tabir etti. El-Ali, nefret telaffuzunu dağıtmanın ötesine geçip “bu telaffuzları mümkün kılan yanılsamaları”nın deşifre edilmesi daveti yaptı.

Muhammed Bin Zayid Beşeri Bilimler Üniversitesi (MBZUH), aşırılıkçı ideolojiyle gayrette ölçülebilir katkılarından ötürü “TRENDS Aşırılıkçı İdeolojiyle Çaba Global Ödülü”nün birinci kazananı oldu. TRENDS Bilimsel ve Akademik Kurulu üyesi Prof. Radvan es-Seyyid, üniversitenin ılımlılık, vatandaşlık ve diyalog kıymetlerini yaygınlaştırmadaki rolüne dikkat çekti.

Forum tartışmaları boyunca konuşmacılar, farklı aşırılıkçı hareketler ortasında kapalı dünya görüşü, biz-onlar ayrımı, önder kültü, komplo söylemi ve şiddeti yasallaştıran anlatılar üzere emsal zihinsel ve davranışsal yapılar bulunduğunu vurguladı. Dr. Halife Mubarek ez-Zaheri (MBZUH), bu hareketlerin ulusal çerçeveleri reddeden, ittifaklar-dezenformasyon-şiddet sarmalına yaslanan bir strateji izlediğini anlattı.

Sir Liam Fox, “dini aşırıcı” tabirinin aldatıcı olduğuna dikkat çekerek, “dini araçsallaştıran siyasal aktörler”le karşı karşıya olunduğunu söyledi; Popper’ın Müsamaha Paradoksuna atıfla müsamaha kisvesi altında hoşgörüsüzlüğün yayılmasına müsamaha gösterilmemesi gerektiğini vurguladı. Senatör Nathalie Goulet ise politik İslam ile çok sağ ortasındaki şiddet ve finansman iştiraklerine değinerek, şeffaf olmayan fon akışları, hayır kurumlarının berbata kullanımı ve kripto varlıklara dikkat çekti.

Dijital alanın rolü öne çıkarılarak hükümetler, sivil toplum ve teknoloji şirketleri ortasında işbirliği ile çevrim içi aşırılıkçı içeriklere karşı farkındalık kampanyaları yürütülmesi, çoğulculuk ve vatandaşlık temalı alternatif anlatıların güçlendirilmesi istendi. Ayrıyeten, ideolojik şiddete karışan devlet yahut örgüt tüm aktörlerin milletlerarası hukuk karşısında hesap vermesi, erken ikaz ağları kurulması ve eski aşırılık yanlılarına yönelik rehabilitasyon programlarının yaygınlaştırılması önerildi.

OTURUMLARDAN ÖNE ÇIKANLAR

ABD West Point bünyesindeki CTC Sentinel Genel Yayın Yönetmeni Paul Cruickshank moderatörlüğünde gerçekleştirilen yüksek seviyeli oturumda, Fiyaz Mughal (Faith Matters) aşırılığın gerçek mağduriyetler ile kimlik krizlerinin birleşiminden beslendiğini; toplumsal medyanın yankı odaları yaratarak radikalleşmeyi hızlandırdığını anlattı. H.E. Dherar Belhoul Al Falasi (Al-Majlis Group) ise kimi yapıların boykot kampanyaları üzerinden öğrencileri makul ağlara yönlendirmeye çalıştığını, böylelikle eğitim kesiminde nüfuz ve finansman oluşturduklarını kaydetti.

Birinci oturumda; Prof. Alessandro Ferrari (Insubria), demokrasinin düşmanlarıyla gayrette özgürlükleri koruyan bir araç olarak “militan demokrasi” kavramını sundu. Prof. Radvan es-Seyyid, tarihe yeni bir okuma gerektiğini ve çağdaş ulus-devletin aşırılıkla gayrette zarurî çerçeve olduğunu vurguladı. Dr. Vael Salih, farklı akımların ortak duygusal seferberlik, ikili dünya algısı ve sembolik şiddet pratiklerine dikkat çekti. Prof. Patrice Brodeur (Montreal) siyasal-dini-eğitsel-toplumsal bütüncül işbirliğinin kaide olduğunu, Dr. Orla Lynch (Cork) ise iştirak motivasyonlarına odaklanılması gerektiğini belirtti.

İkinci oturumda; Spasimir Domaradzki (Varşova) Orta ve Doğu Avrupa tecrübelerinden hareketle aşırılığın fikri temellerinin sökümünü, Muhammed Halfan es-Savafi ideolojik aşırılığın milliyetçilik ve neo-Nazizm dahil geniş bir yelpazeye yayıldığını anlattı. Meşari el-Taydi (Asharq Al-Awsat) kaynak araştırmalarının sistematikleştirilmesi daveti yaptı. Dr. Anne Speckhard (ICSV) terörün “ölümcül kokteyli”ni grup-ideoloji-toplumsal destek-bireysel motivasyon olarak tanımlayarak, şiddete geçişi tetikleyenin “grup” dinamiği olduğunu vurguladı. Aimen Dean (BK) ise iştirak motivasyonlarının pratik okumasına ait prosedürler paylaştı.

Üçüncü oturumda; Dr. José Pedro Zúquete (Lizbon) Avrupa’da kimlik hareketleri ile İslamcı kümeler ortasında “karşılıklı radikalleşme” olgusunu inceledi. İmam Muhammed Tevhidi, kutsal metinlerin şiddete meşruiyet için suistimal edilmesine karşı dini liderlikte sorumluluk daveti yaptı. Prof. Yon Machmudi (Endonezya), “sert güç” (hukuk-güvenlik) ile “yumuşak güç” (deradikalizasyon-eğitim-toplum güçlendirme) bileşimini önerdi. Dr. Orla Lynch ikinci sefer kelam alarak eski üyelerin tecrübelerinden amaç kitleye erişim stratejileri çıkarılabileceğini söyledi.

Dördüncü oturumda; Omar el-Beşir et-Turabi (Al-Mesbar) aşırılıkçı fikrin “tedarik zinciri”ni; eğitim ve hayır faaliyetleri üzerinden kurulan toplumsal tabanı anlattı. Abdullah bin Bijad el-Uteybi aşırılığın tarihî sürekliliğine dikkat çekti. Hamad el-Husani (TRENDS) kimi yapıların dine, devlete ve topluma bileşik tehdit oluşturduğunu belirtti. Osama el-Delil (El-Ahram) kavramsal netlik için “siyasallaştırılmış din değil, İslamileştirilmiş siyasi suçluluk” terimini önerdi. Em. Tümg. Salih el-Muayta (Ürdün) ise barışçıl niyet ile şiddetin ayrıştırıldığı bölgesel bir strateji daveti yaptı.

Forumun genel sonuç bildirisine nazaran, dini platformlar ve hayır çalışmaları için etik ilkeler/şartname hazırlanması, eğitimde eleştirel düşünmenin güçlendirilmesi, gençler için sivil liderlik kanallarının açılması ve dijital erken uyarı-izleme ağlarının kurulması yol haritasının temel sütunlarını oluşturuyor. Bu kapsamda, medya-akademi-kamu politikası-teknoloji işbirliğiyle çoğulcu vatandaşlığı güçlendiren alternatif anlatıların yaygınlaştırılması öne çıkıyor.

Etkinlik, Muhammed Bin Zayid Beşeri Bilimler Üniversitesi ve BAE Siber Güvenlik Kurulu iş birliğiyle; The National, Sky News Arabia, Al-Ain News, Harici Medya, Aletihad Haber Merkezi ve Al-Khaleej’in medya dayanağıyla gerçekleştirildi.

Harici Medya kurucusu Tunç Akkoç ve gazeteci Sarp Sinan Hacır aktifliğe Türkiye’den katıldı.

TRENDS HAKKINDA

2014’te Abu Dabi’de kurulan TRENDS Araştırma ve Danışmanlık, bağımsız bir niyet kuruluşudur. Global ortaklarla yürüttüğü araştırma programları, yayınlar ve sistemli etkinliklerle bölgesel ve milletlerarası seviyede tesir üretmeyi hedefler.