Anayasa Mahkemesi’nden Meclis’e ‘faiz’ önerisi: Paha kaybı hak ihlali yaratıyor
Anayasa Mahkemesi, alacağın enflasyon karşısında uğradığı kıymet kaybının tazmin edilmemesinin hak ihlali olduğuna hükmetti. Mülkiyet ve tesirli başvuru hakkının ihlal edildiğine karar veren Mahkeme, faiz oranlarının bedel kaybını karşılamadığını belirtti. AYM, munzam ziyan davalarının da kâfi muhafaza sağlamadığına dikkat çekerek Meclis’e yasal düzenleme teklifinde bulundu.
Ekonomim.com’un haberine nazaran; AYM, Caner Şafak’ın kişisel başvurusu üzerine verilen ve pilot karar niteliği taşıyan bir karar verdi. Alınan karar iç hukukta benzeri nitelikteki uyuşmazlıklara yönelik kapsamlı bir düzenleme ihtiyacını gündeme getirdi.
Şafak, 2010 yılında özel bir bankaya karşı açtığı icra takibi sonucu asıl alacağı 48 bin 854 TL olarak belirlenen bir borcun, itiraz süreçleri ve yargılamaların akabinde 2020 yılında 119 bin 114 TL olarak ödendiğini belirtti. Lakin geçen 10 yıllık sürede yasal faizin, alacağın özellikle hiperenflasyon karşısındaki paha kaybını karşılamadığını lisana getirdi. Müracaatçı Şafak’ın açtığı 100 bin TL’lik “munzam zarar” davası, tüketici mahkemesi ve sonrasında istinaf ile temyiz mercilerince reddedildi.
ETKİLİ HUKUK YOLU YOK
Anayasa Mahkemesi, mülkiyet hakkı ile ilişkili olarak Anayasa’nın 40. hususunda düzenlenen tesirli başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme, devletin yalnızca kamu borçlarında değil, özel hukuk kişilerinin alacaklarında da adil dengeyi sağlama yükümlülüğü bulunduğunu vurguladı.
TBMM’YE YENİ KANUN ÖNERİSİ
Kararda, 3095 sayılı Yasal Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’un, enflasyon karşısında alacakların gerçek değerini muhafaza konusunda yetersiz kaldığı belirterek, TBMM’ye bu bahiste düzenleme yapması konusunda öneride bulundu. Mevzuattaki faiz oranlarının, yıllık enflasyonun altında kaldığı ve bu nedenle “değer kaybını telafi etme kapasitesine sahip olmadığı” tabir edildi.
Kararda, Türk Borçlar Kanunu’nun 122. unsuruna dayalı olarak açılan munzam ziyan davalarının da faal çözüm sunmadığına dikkat çekildi. Mahkeme, bu cins davalarda yüksek mahkemelerce geliştirilen içtihatların “istikrarsız” ve “belirsiz” olduğu, enflasyonun tek başına ziyanı ispat için kâfi görülmediği durumlarda alacaklının muhafazasız kaldığını vurguladı.
EMSAL KARAR EKLENDİ
AYM, daha önce kamudan olan alacakların geç ödenmesine ilişkin verdiği ANO İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti. kararını emsal olarak kullandı. Yüksek Mahkeme, alacağın geç ödenmesi nedeniyle enflasyon karşısında çok ve olağan dışı bedel kaybına uğratılması, ödenen faiz tutarına karşın alacağın bedel kaybetmeye devam etmesi ve mahkemelerin somut ispat mecburiliği nedeniyle müracaatçının ziyanının giderilememesi durumunda, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermişti.
AYM ayrıyeten kararında yıl yıl enflasyon oranlarına da yer vererek paha kaybının büyüklüğüne işaret etti. İşte AYM kararında yer verilen enflasyon oranları:
PİLOT KARAR UYGULANACAK
Anayasa Mahkemesi, bu kararında “pilot karar” usulüne başvurdu. Bu yöntemle, misal hak ihlallerine yol açabilecek yapısal sorunun çözümü için yasama ve yargı organlarına sorumluluk yüklendi. Bu çeşit davalarda enflasyon tesirinin hukuk nizamında açık ve tesirli biçimde giderilmesini sağlayacak bir düzenek oluşturulması istenmiş oldu.
AYM kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.
