Ankara’nın başkent olarak kuruluşunun ilk on yılına odaklanan sergi Müze Gazhane’de açıldı: ‘Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933’

Kanla, irfanla kurulan Cumhuriyetin başkenti Ankara için “bozkırlık bir yazgı” mıydı?

Bu sorunun yanıtı, Müze Gazhane’de yurttaşlarla buluşan “Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923- 1933” sergisinde net bir biçimde veriliyor. Vehbi Koç Vakfı’nın 50’nci yılı programları kapsamında, bir araştırma projesi ve sergisi olarak, yaşama geçmesi arzu edilen Ankara Şehir Müzesi’nin Yeni Şehir bölümünü kurma hedefiyle hazırlanan ve 2019’da Ankara’da ziyarete açılan sergi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahipliğinde İstanbullularla buluştu.

Koç Üniversitesi VEKAM desteğiyle, İBB Kültür ve İBB Miras tarafından İstanbul’a taşınan sergi, şair, mimar ve akademisyen Ali Cengizkan ve N. Müge Cengizkan’ın küratörlüğüyle, savaş yorgunu bir ülkede “yeni” bir şehrin nasıl kurulduğunu, Cumhuriyetin ilk on yılında ortaya konan irade ve olgularla birlikte ele alıyor. Sergi 22 Mart 2026’ya kadar izlenebilecek.

Yaklaşık 350 fotoğraf

Sergi, Cumhuriyetin ilanından 16 gün önce başkent olan Ankara’nın, yaşadığı nüfus artışına karşın ilk on yılda başarılı bir planlamayla geçirdiği dönüşümü ele alıyor. Sergi, Ankara’nın merkezinde modernleşme politikalarıyla şekillenen Yenişehir’in kuruluşunu, döneme ait yaklaşık 350 özgün fotoğraf, yeni üretilen görseller, konut tiplerinin maketleri ve film kayıtları üzerinden aktarıyor. Serginin film odasında ise dönemi belgeleyen “Türkiye’nin Kalbi Ankara” filmi 1920’ler ve 1930’ların Ankara’sını yansıtıyor.

BAZEN LİRİK BAZEN EPİK

Mimarlık tarihi araştırma yöntemiyle Mimarlar Odası 2022 Yılı Ulusal Mimarlık Ödülü’ne değer görülen sergi, tıpkı Ankara’nın planlaması gibi titiz hazırlanmış. Sergiyi gezerken döneme ilişkin barınma temelli kuruluş öyküsüyle birlikte yer yer romantik yer yer epik öykülere de şahitlik edebiliyorsunuz. Bu öyküleri sergide Mustafa Necati, Halide Edip Adıvar, Arif Hikmet Koyunoğlu, Carl Christoph Lörcher, Erzurumlu Nafiz Kotan, Grace Ellison gibi isimlerin bulunduğu 40’a yakın siyasetçi, yazar ve entelektüel, mimar, plancı ve müteahhidin, başkentin ilk on yılındaki barınma deneyimleri ve yazılarıyla görebiliyorsunuz.

Sergiyi makaleler ve yeni belgelerle derinleştiren Koç Üniversitesi VEKAM Yayını etiketiyle yayımlanan aynı isimli kitap İngilizce edisyonu ile sergi süresince Müze Gazhane’deki İstanbul Kitapçısı’nda okuyucularla buluşacak.

BAŞKENTE ‘ŞEHİR MÜZESİ’ İSTEĞİ

Serginin açılışı, 11 Eylül’de yapıldı. Sergi açılışında konuşan küratör Ali Cengizkan, serginin varolanın sergilenmesinden daha çok süreci ile birlikte bir araştırma sergisi olduğunu belirtti.

Cengizkan, “Serginin hazırlanmasının kendisi yaklaşık 9 ay almıştır. Ama serginin bilgisel, belgesel altyapısının hazırlanması yaklaşık 17 yıl almıştır. Bu sergi gerek mimarlık tarihçiliği, gerek kent tarihçiliği gerekse sosyal tarihçilik alanlarında yeni alt alanlar açtı” dedi.

Cengizkan konuşmasını bitirirken Ankara’nın bir şehir müzesinin olmadığını vurgulayarak “Sergiyi açarken 17 yıllık bir çalışmanın semeresini sizlerle birlikte paylaşmış oluyoruz. Ve ilk sergiyi açarken de aklımızda olan özel-kamusal niyeti burada tekrarlamak isteriz. Başkent Ankara’nın bir şehir müzesi yoktur. Bu şehir müzesinin 1923-33’lük kısmının ufak bir bölümünü bu sergi kapsayabilirse, doldurabilirse ne mutlu bizlere” ifadelerini kullandı.