İran UAEA ile iş birliğini askıya aldı

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ülkesinin Birleşmiş Milletler’e bağlı (BM) Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile iş birliğini askıya alan yasayı imzaladı. Böylece İran meclisi tarafından geçen hafta kabul edilen söz konusu yasa, yürürlüğe girdi.

Kararın resmiyet kazandığı anlamına gelen bu bilgi, Çarşamba günü İran devlet televizyonu tarafından duyuruldu. UAEA ile iş birliğinin askıya alınmasına ilişkin yasa tasarısı, geçen Perşembe günü ülkenin en etkili siyasi kurumlarından biri olan Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından da onaylanmıştı.

İran’ın aldığı yeni kararla birlikte, UAEA denetçileri, ülke topraklarına ancak nükleer tesislerin “güvenliği garanti altına alındığında” giriş izni alabilecek. İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf’ın son açıklamasına göre, bu şartın sağlanması için Viyana merkezli UAEA’nın, ABD ve İsrail’in İran nükleer tesislerine düzenlediği saldırıları açıkça kınaması ve İran’ın nükleer programını tanıması gerekiyor.

Yeni yasa ayrıca, İran’ın nükleer tesislerinde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından yapılacak her türlü gelecekteki denetimin Tahran’daki Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nin onayına tabi tutulmasını öngörüyor.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, UAEA denetçilerinin hâlen ülkede bulunduğunu ancak İsrail ve ABD’nin savaş sırasında bombaladığı hasarlı nükleer tesislere erişimlerinin yasaklandığını söyledi.

UAEA tarafından yapılan açıklamada ise, “Yeni uygulamadan haberdarız. UAEA, İran’dan gelecek resmi bilgileri bekliyor” ifadelerine yer verildi.

Hedef İran’ın nükleer programı idi

İsrail, 13 Haziran’da İran’a karşı geniş çaplı bir saldırı başlatmış, özellikle nükleer tesisleri ve askeri hedefleri günlerce bombalamıştı. ABD de İsrail’in yanında savaşa dahil olmuş ve İran’ın Fordo, Natanz ve İsfahan’daki nükleer tesislerini hedef almıştı. İran ise İsrail’e karşı yoğun füze saldırılarıyla yanıt vermişti.

İsrail, operasyonlarının amacının İran’ı nükleer bomba geliştirmekten caydırmak olduğunu öne sürerken, Tahran yönetimi ise nükleer silah geliştirme niyetinde olduğu suçlamalarını kesin bir dille reddediyor.

İran ile İsrail arasında 12 gün süren savaşın ardından geçen Salı günü ateşkes yürürlüğe girmişti. İsrail ve ABD’nin saldırıları sonucunda nükleer tesisleri ciddi biçimde hasar gören İran, ateşkesin ardından, UAEA ile iş birliğini durduracağına ilişkin mesajlar vermişti.

UAEA’nın Batılı ülkelerle hareket ettiğini ve bu tutumun İsrail’in hava saldırılarına zemin hazırladığını öne süren İran İslam Cumhuriyeti yönetimi, söz konusu kurumla iş birliğini tamamen durdurma tehdidinde bulunmuştu. İsrail’in hava saldırıları, UAEA Yönetim Kurulu’nun İran’ı Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiğine hükmetmesinden bir gün sonra başlamıştı.

UAEA Başkanı Rafael Grossi, saldırıların ardından İran’daki hasar gören nükleer tesislere erişim talep ederek zenginleştirilmiş uranyum stoklarını denetlemek istemişti. Ancak İran yönetimi bu talebi geri çevirmiş bulunuyor.

Uluslararası toplumdan tepki

İran’ın ilgili kararına uluslararası toplumdan da tepki geldi.

Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, İran’ın kararını “tamamen yanlış bir mesaj” olarak nitelendirdi. İran’ın önemli müttefiklerinden olan Rusya da, Tahran’ın UAEA ile iş birliğini askıya almasına karşı çıktı.

Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Amerikan yayın kuruluşu CBS News’e verdiği röportajda, ABD’nin İran’ın önemli nükleer tesislerinden Fordo’ya düzenlediği saldırının tesiste “ciddi ve ağır hasara” yol açtığını söyledi.

AFP, Reuters / BÜ,BK

DW Türkçe’ye engelsiz nasıl erişebilirim?