İsrail-Suriye ortasında “normalleşme” süreci: Şara ile Netanyahu bir ortaya gelecek mi?

İsrail’in Kan 11 kanalından askeri analist Roi Sharon’ın haberine nazaran, Şam idaresi, süreksiz önder Ahmed el-Şara ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında BM Genel Kurulu sırasında gerçekleşebilecek muhtemel bir görüşmeye kapıyı büsbütün kapatmadı.

Sharon’ın tezine nazaran, Suriye’nin temel şartı İsrail’in güney Suriye’den çekilmesi. Buna rağmen, işgal altındaki Golan Zirveleri şimdilik müzakere gündeminde değil.

İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Tzachi Hanegbi, İsrail Hayom gazetesine yaptığı açıklamada, Şam idaresi ile günlük direkt temas kurduklarını ve bu temasın hem siyasi hem güvenlik alanında olduğunu belirtti.

Hanegbi, bu süreci şahsen yürüttüğünü ve gayenin “normalleşme potansiyelini değerlendirmek” olduğunu vurguladı.

Knesset’te kapalı kapılar gerisinde yapılan Dışişleri ve Savunma Komitesi toplantısında Hanegbi, İsrail’in tampon bölgeden çekilme ihtimali hakkında şunları söyledi:

“Normalleşme olursa bunu kıymetlendiririz. Fakat Hermon Dağı’ndan çekilmeyiz.”

EL-ŞARA SESSİZ

Suriye süreksiz hükümetinin başındaki Ahmed el-Şara, geçmişte “Ebu Muhammed el-Culani” ismiyle bilinen ve Tahrir el-Şam’ın (HTŞ) liderliğini yapan isim olarak, İsrail’e karşı sert telaffuzlarıyla tanınıyordu.

Filistin davasına güçlü dayanak verdiğini açıklayan el-Şara, daha evvel İsrail ile her türlü temas ve müzakereye açıkça karşı çıkmıştı.

Ancak son günlerde İsrail basınında çıkan ve Şam’ın Netanyahu ile görüşmeye açık olduğu istikametindeki argümanlara rastgele bir reaksiyon vermemesi, dikkat cazip bir sessizlik olarak bedellendiriliyor.

Öte yandan, Suriye kaynaklarına nazaran Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın yakın vakitte Şam’a bir ziyaret gerçekleştirmesi bekleniyor. Bu görüşme, Şam’ın Arap dünyasında tekrar pozisyonlanma uğraşının bir kesimi olarak görülüyor.

“BARIŞ GÖRÜŞMELERİ PERDE ARDINDA SÜRAT KAZANDI”

İsrail merkezli N12 kanalına konuşan Suriye kaynakları, İsrail ile Suriye ortasında barış görüşmelerinin perde ardında sürat kazandığını, tarafların yıl sonuna kadar bir mutabakat tabanı oluşturabileceğini belirtti.

Görüşmelere dair birinci kademenin, 1974 tarihli ateşkes çizgisine dayanan bir güvenlik ve askeri mutabakat olacağı bildirildi. Golan Dorukları konusu ise şimdilik rafa kaldırıldı.

el-Şara’nın, ABD Başkanı Donald Trump ve ABD’nin Suriye özel temsilcisi Tom Barrack ile direkt görüşmeler yaptığı belirtildi. Kaynaklara nazaran el-Şara, İsrail’le barış için “olağanüstü bir açıklık” sergiliyor.

Ancak bu sürecin bölgesel mutabakat ve Amerikan garantileri olmadan mümkün olmayacağını vurgulayan Şam, sürecin denetimli ve kademeli ilerlemesi gerektiğini tabir ediyor.

ŞAM’IN OLAĞANLAŞMA KOŞULLAR NELER?

LBCI televizyonuna konuşan Suriyeli kaynaklar, İsrail’le olağanlaşmanın kurallarını şöyle sıraladı:

• el-Şara liderliğindeki yeni Suriye idaresinin tanınması
• İsrail’in, Beşar Esad sonrası ele geçirdiği tüm bölgelerden çekilmesi
• Suriye topraklarına yönelik İsrail akınlarının sona ermesi
• Suriye’nin güneyinde güvenlik düzenlemeleri yapılması (özellikle Golan ve Ürdün hududu yakınlarında)
• ABD’nin barışa garanti vermesi, Suriye üzerindeki yaptırımların kaldırılması ve tekrar inşa için dayanak sağlaması

Bu taleplere karşılık, Şam idaresi İsrail’in Golan üzerindeki egemenliğini tanımayı değerlendirmeye hazır olduğunu bildirdi.

GOLAN DORUKLARI KONUSU ASKIDA

Görüşmelerde Golan Tepeleri’nin statüsü konusunun şimdi çözülmediği, taraflar ortasında bir “geçici belirsizlik” süreci işletileceği kaydediliyor. Golan’ın askerden arındırılmış bir bölge olarak kalabileceği ve statünün gelecekte ele alınacağı belirtiliyor.

Trump’ın süreci şahsen yönettiği ve hem İsrail hem Suriye’ye önemli baskı yaptığı tabir ediliyor. Trump’ın, el-Şara’yı cihatçı radikal kümelerle uğraşta sağlam bir ortak olarak gördüğü ve bu nedenle İsrail’e “bu fırsatı kaçırmayın” bildirisi verdiği bildirildi.

Suriye tarafı, İsrail’in kamuoyuna öteki iletiler verdiğini, fakat perde gerisinde el-Şara idaresiyle direkt temasta olduğunu belirtiyor. Şam’a nazaran bu temaslar aylar evvel başlamış ve artık “ileri aşamaya” gelmiş durumda.