Müslüman Kardeşler’in Türkiye’deki takımlarına ne olacak?
ABD Başkanı Donald Trump’ın, küresel cihatçı Müslüman Kardeşler (İhvan) yapılanmasını ‘yabancı terör örgütü’ olarak sınıflandırma kararının akabinde, kelam konusu adımın yaratacağı sonuçlar tartışılmaya başlandı. Beyaz Saray’ın açıklamasına nazaran ilgili karar; örgütün Lübnan, Mısır ve Ürdün’deki kimi kollarını direkt amaç alıyor.
Bu gelişme, uzun müddettir Orta Doğu ve Avrupa’da İhvan üyelerini ağırlayan ülkelerin yeni bir hukuksal ve siyasi baskı altına girebileceği biçiminde yorumlanıyor.
Mısır’da yaşanan 2013 darbesinin akabinde, örgütün birtakım üst seviye takımlarının Türkiye’ye yerleştiği ve İstanbul‘da, kurdukları medya ağları üzerinden propaganda faaliyetlerine devam ettikleri, fakat Türkiye ve Mısır ortasında sürat kazanan olağanlaşma sürecinin akabinde Ankara’nın bu faaliyetlere kısıtlama getirdiği biliniyor.
“TERÖRLE BAĞI RESMEN TESCİLLENDİ”
Mısır Devlet Güvenlik Soruşturma Servisi’nin eski başkanı Korgeneral Hasan Abdülrahman, Al Arabiya’ya yaptığı değerlendirmede, Trump’ın kararını şu sözlerle yorumladı:
İhvan’ın, terörü besleyen, şiddeti teşvik eden ve bölge istikrarını gaye alan faaliyetlerde bulunduğu, Amerikan devleti tarafından resmen kabul edildi.
Abdülrahman, kararın kaçak İhvan takımlarının direkt yakalanmasını kısa vadede mümkün kılmayacağını belirtirken; asıl değerli tesirin örgüt üyelerini barındıran ülkelerde ortaya çıkacağını öne sürdü.
Abdülrahman, kelamlarına şöyle devam etti:
Bu karar, İhvan mensuplarına muhafaza sağlayan ülkeleri bu siyasetlerini gözden geçirmeye, hatta onları hudut dışı etmeye zorlayacaktır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mısır‘da cezaevinde ölen Müslüman Kardeşler üyesi devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi için Fatih Camii‘nde kılınan gıyabi cenaze töreninde
TRUMP’IN KARARI
ABD Başkanı Donald Trump, 25 Kasım’da Müslüman Kardeşler’i ‘yabancı terör örgütü’ ilan edeceklerini açıklamış ve kararın ‘en sert şekilde’ uygulanacağının altını çizmişti.
Trump’ın ‘İhvan kararnamesi’ uyarınca, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Hazine Bakanı Scott Bessent‘in, Adalet Bakanı Pam Bondi ve Ulusal İstihbarat Direktörü Tulsi Gabbard ile istişare ederek 30 gün içinde bir kıymetlendirme raporu hazırlaması bekleniyor.
Devam eden süreçte, örgüte rastgele bir maddi, lojistik ya da siyasi dayanak sağlamak cürüm kapsamına girecek. Ayrıyeten ekonomik yaptırımlar devreye sokulacak ve Müslüman Kardeşler üyelerinin ABD’ye girişleri yasaklanacak.
MÜSLÜMAN KARDEŞLER’İN TÜRKİYE YAPILANMASI
27 Kasım’da Al Arabiya’da yer alan bir haberde, Washington idaresinin kararı sonrası Müslüman Kardeşler’in İstanbul merkezli Mahmud Hüseyin kümesinin karara verdiği reaksiyon kamuoyu ile paylaşılmıştı.
İstanbul’daki Müslüman Kardeşler kümesinin, kelam konusu kararı, ‘sıradan bir terörle uğraş atılımı değil, ABD’nin hukuku güçle ikame etme stratejisin bir parçası’ olarak tanım ettikleri bilgisine yer verilmişti.
Mısır’da yaşanan 2013 darbesinin akabinde, örgütün üst seviye takımlarının Türkiye’ye yerleştiği ve İstanbul’da Mekameleen, El-Sharq ve Watan gibi medya merkezleri aracılığıyla faaliyetlerini sürdürdükleri bilinmekte.
Ancak Türkiye’nin Mısır ile olağanlaşma sürecine girmesi üzerine bu yayın organları 2021’den itibaren yayınlarını durdurmak yahut merkezlerini öbür ülkelere taşımak zorunda kalmıştı. Kimi isimlere ise medya faaliyetleri konusunda kısıtlamalar getirilmişti.
Böylece İhvan’ın Türkiye’deki propaganda altyapısı kıymetli ölçüde daralmış; örgüt, Körfez ülkelerinin baskısı nedeniyle de finansal ve bölgesel hareket alanında önemli kayıplar yaşamıştı.
1969’DAN BU YANA…
Örgütün Türkiye’deki birinci yapılanması 1969 yılında İstanbul’da Uluslararası İslami Öğrenci Teşkilatları Federasyonu (IIFSO) olarak faaliyete geçti. Merkezi hâlâ İstanbul’da bulunan bu oluşum, Türkiye’de Müslüman Kardeşler ideolojisiyle temaslı birinci yapısal tertip olarak kabul ediliyor.
ERBAKAN DEVRİ
Türkiye’de İhvân ile siyasi angajmanın temelleri, Necmettin Erbakan’ın siyaset sahnesine çıkışıyla atıldı. Erbakan, memleketler arası Müslüman Kardeşler takımlarıyla yakın münasebet kurdu ve 1990’larda İslam dünyasını Batı tesirine karşı bir ortaya getirmeyi amaçlayan bir dizi milletlerarası toplantıya öncülük etti.
Bu periyotta Recep Tayyip Erdoğan, Erbakan’ın yakın çalışma arkadaşı ve danışmanı olarak, örgütün önde gelen isimleriyle çeşitli memleketler arası etkinliklerde bir ortaya geldi. Kamal el-Halbavi ile gerçekleştirilen görüşmeler, Türkiye–İhvân münasebetinin sürekliliğini gösteren dönüm noktalarından biri olarak kayda geçti. 2002’de başlayan AKP periyodunda de bu alakalar devam etti.
ERDOĞAN DÖNEMİ
Mısır’da 2013 yılında yaşanan ve Müslüman Kardeşler örgütünü direkt amaç alan askeri darbe sonrasında Türkiye;
- 1.500’den fazla Mısırlı İhvân mensubuna siyasi sığınma sağladı,
- Örgütün medya ve siyasi faaliyetlerine alan açtı,
- Suriye kökenli İhvân takımlarının kıymetli kısmını barındırdı. Bu isimler ortasında Ömer Muşavvah, Mahmud İzzet ve Talat Fahmi üzere örgütün kilit aktörleri de bulunuyordu.
AKP hükümetinin Müslüman Kardeşler’e verdiği dayanak Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ilgileri keskin biçimde gerdi; Katar krizinde Ankara’yı, örgütün en büyük mali destekçisi pozisyonunda olan Doha yönetimi ile birebir eksene yerleştirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2017’de yaptığı açıklamada, örgütü şu sözlerle savunmuştu:
Müslüman Kardeşler silahlı bir yapı değildir; ideolojik bir harekettir. Şayet terörle ilgileri olsaydı Türkiye’de barınmaları mümkün olmazdı.
İhvan’ın Türkiye’de düzenlediği konferanslar, Mısır’da tasfiye edilen takımlar için İstanbul’u bölgesel bir merkez haline getirdi. Öte yandan, kimi üyelerin iade teşebbüsleri ve 2019’daki hudut dışı kararları örgüt içi baskıları artırdı.
ABD-TÜRKİYE EKSENİNDE BİRİNCİ ‘İHVAN’ ÇATLAĞI
Washington’ın Müslüman Kardeşler’i terör örgütü ilan etme ihtimalini gündeme taşıdığı 2019’da, periyodun AKP Sözcüsü Ömer Çelik, böylesi bir kararın, ‘IŞİD üzere radikal örgütleri cesaretlendireceğini’ ve ‘Ortadoğu’daki demokratikleşme süreçlerini zayıflatacağını’ savunmuştu.
