Regl takvimi uygulamalarında ferdî bilgilerinizi nasıl koruyabilirsiniz?

PMS (premenstüral sendrom) semptomları, cinsel aktivite, doğum denetimi ve ruh hali… Bunlar regl takip uygulamalarının kullanıcıları hakkında topladığı son derece şahsî dataların sadece birkaçı.

Uzmanlara nazaran bu datalar, kullanıcıların sandığı kadar saklı tutulmuyor olabilir.

Dünyanın en yaygın kullanılan adet takvimi uygulaması Flo Health, milyonlarca kullanıcısının datalarını satarak mahremiyetlerini ihlal ettiği gerekçesiyle ABD’de açılan bir toplu davada uzlaşma yoluna gitti.

İngiltere merkezli kâr maksadı gütmeyen ve şahsî bilgilerin korunması üzerine çalışan Privacy International örgütü, 2021’deki bir araştırmasında test ettikleri 36 regl döngüsü uygulamasının %61’inin kullanıcı datalarını otomatik olarak üçüncü taraflara transfer ettiğini bulmuştu.

Bazı uygulamalar o tarihten bu yana iyileşse de bilgi mahremiyetine dair dertler sürüyor.

2024’teki bir araştırma da bu uygulamaların 112’den fazla ülkede kullanıldığını tespit ettikten sonra, dünya nüfusunun yüzde 40’ının kısıtlayıcı kürtaj maddelerine sahip yerlerde yaşaması nedeniyle bu uygulamaların datalarının kolluk kuvvetleri tarafından kullanılmasından duyulan tasaya dikkat çekmişti.

Mozilla Vakfı’ndan araştırmacı Lauren Hendry Parsons “Regl bilgileri birer silaha dönüştürülebilir” diyor ve ekliyor:

“İnsanların öz bakımları için kullandığı bir uygulama gözetleme, ifşa etme yahut ziyan verme maksadıyla kullanılabilir.”

2019’da, ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk periyodunda ABD’nin Missouri eyaletinin Sağlık Bakanlığı, başarısız kürtajları araştırmak için hastaların regl datalarını tutmuştu.

TOPLU DAVA

Flo Health uygulaması Hindistan, Brezilya ve Kenya üzere pek çok ülkedeki uygulama mağazalarında en çok indirilen birinci beş sıhhat uygulaması ortasında yer alıyor.

İki erkek tarafından kurulan Flo, “dünyanın dört bir yanından bayanlara, vücutlarının sinyallerini anlamaya yardımcı olduğunu” aktarıyor.

Fakat 2019’dan bu yana kullanıcıların bilgilerini paylaşmakla suçlanıyor.

Şirket 31 Temmuz’da milyonlarca bayanın ferdî datalarını ortalarında Meta’nın da olduğu üçüncü taraflarla paylaşmakla suçlandığı bir toplu davada uzlaşma yoluna gitti.

Şirketin mevzu hakkındaki açıklamasında, “Bu suçlamaları destekleyecek delil olmadığı mahkemede de açıkça görüldü. Biz başından beri bu suçlamaların temelsiz olduğunu söyledik” sözleri yer aldı.

Ağustos ayındaki öteki bir davada ise heyet, Meta’nın California eyaletindeki ferdî dataların korunması kanununu ihlal ettiğine hükmetti.

Şirket, mahremiyete ehemmiyet verdiklerini ve “sağlık yahut başka hassas bilgileri istemediklerini” açıkladı.

Flo Health’e karşı Kanada’da bir toplu dava, Portekiz’de ise bir tüketici hakları davası sürüyor.

ZİNDELİK VERİSİ Mİ, SIHHAT VERİSİ Mİ?

Adet takvimi uygulamaları regl olan bireyler tarafından sıklıkla kullanılıyor ve regl döngülerini anlamalarını kolaylaştırıyor.

Polikistik over sendromu üzere sistemsiz adet döngüleriyle bağlantılı hastalıkların ve potansiyel sıhhat problemlerinin da fark edilmesini kolaylaştırabiliyor.

Regl takip uygulamaları sistemsiz adet döngülerinin belirtilerini tespit etmeyi kolaylaştırıyor

2024’teki bir araştırma, aile planlama muhtaçlığının karşılanmadığı ve daha yüksek doğum oranına sahip düşük gelirli ülkelerde bu uygulamaların daha sık indirildiğini ortaya koydu.

Araştırmacılar birtakım ülkelerde o pazarlara mahsus uygulamalar olsa da birden fazla ülkede tıpkı uygulamaların kullanıldığını tespit etti.

BBC’ye konuşan İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nin Minderoo Teknoloji ve Demokrasi Merkezi’nden şahsî bilgi güvenliği araştırmacısı Dr. Stefanie Felsberger “Bazı ülkelerde bu datalar sıhhat verisi olarak değil ‘genel zindelik verisi’ olarak sınıflandırılıyor” diyor.

Bu durum, bu dataların özel muhafaza ve düzenlemelerin dışında kalması manasına geliyor.

Adet takvimi uygulamaları sıhhat verisi olarak sınıflandırılmazsa, daha az düzenlemeye maruz kalıyorlar

Latin Amerika’da araştırmalar yürüten Chupadados kuruluşu ve Privacy International’ın çalışmaları, bu uygulamalardan bir kısmının kullanıcı bilgilerini paylaştığını, bir kısmının da bilgi sızıntılarına yol açabilecek güvenlik açıkları olduğunu ortaya koydu.

BBC’ye konuşan Dr. Felsberger, regl takip uygulamalarının kullanıcı mukavelelerinin anlaşılması güç olduğunu ve bilgileri nasıl işledikleri konusunda kullanıcılara çoklukla tam bir bilgi vermediklerini söylüyor:

“Kullanıcılara sıklıkla ‘ya her şeyi kabul edersiniz ya da uygulamayı kullanamazsınız’ diyorlar.”

İnsanların bu uygulamayı kullanabilmesi için data toplama şartlarının tamamına onay vermesi gerekiyor.

‘REGL DÖNGÜSÜ BAZLI’ REKLAMLAR MI?

Üreme sıhhati dataları sadece hassas değil, tıpkı vakitte son derece pahalı.

Dr. Felsberger “Daha da kıymetlisi, uygulamalar hamilelik üzerine datalara sahip ve bu reklam verenler tarafından çok istek gören bir data” diyor.

İngiltere’de yayımlanan Financial Times gazetesinin 2013’te yaptığı bir araştırma, hamileliğinin son üç ayındaki şahısların bilgilerinin bedelinin 220 katına çıktığını bulmuştu.

Dr. Felsberger “Bu uygulamalar insanların akıl sıhhati hakkında da dataya sahip” diyor:

“Savunmasız yahut duygusal olarak hassas bir halde olmak, maalesef reklam verenlerin ilgisini çeken bir durum.”

Dr. Felsberger “menstrüel bazlı reklamcılık” diye isimlendirdiği bu prosedürle şirketlerin bu bilgiler sayesinde kullanıcıları, adet döngülerinin hangi etabında olduklarına nazaran gaye alabileceğini belirtiyor.

Lauren Hendry Parsons ise bunun reklam verenlerin de ötesine geçtiğini ekliyor.

“Potansiyel olarak sigorta şirketleri, hükümetler ya da işverenlerin” de bunları kullanabileceğini söyleyen Parsons, “Bu durum istihdama, sıhhate ve kamu hizmetlerine erişimi etkileyebilir” diyor.

Bugüne kadar regl takibi sonucu gerçekleşen istihdam yahut sıhhat ayrımcılığının şimdi bir örneği olmasa da uzmanlar bunun yaşanabileceğinden telaşlı.

KOLLUK KUVVETLERİ RİSKİ

Dünya genelinde kürtaj maddeleri esnetilme eğiliminde olsa da ABD üzere birkaç ülkede durum aksisi tarafta.

Günümüzde pek çok insan kürtaj kısıtlamalarının olduğu ülkelerde yaşıyor.

Hendry Parsons, regl takip araçlarının topladığı bilgilerin bu ülkelerde risk teşkil edebileceğini söylüyor:

“Kürtaj hakkının tehdit altında olduğu ülkelerde regl bilgileri hamilelik, düşük yahut kürtajları tespit etmek için kullanılabilir ve bu sonuçlar kolluk kuvvetleriyle paylaşılabilir.

“Kişisel bilgilerin çok sağlam bir biçimde korunmadığı durumda şirketler ekseriyetle ellerindeki bilgileri talep gelmesi halinde yetkililere iletiyor.”

İngiltere’de Haziran ayından itibaren polis yönergelerine yapılan değişiklik polislerin, beklenmedik düşük yaşayan bayanların telefonlarındaki uygulamaları denetim etmeyi değerlendirmesini de içeriyor. Bütün bunlar yasal süreçlere bağlı.

Potansiyel kürtaj hadiselerini yargılamak için dataların toplandığı olaylar da vardı.

2022’de ABD’de kürtaj yaptırmak isteyen birini yargılamak için Facebook yazışmaları kullanıldı.

2022’de İngiltere’de polis, kürtaj haplarının yasal hududun ötesinde kullanılmasına dair bir soruşturmada bir bayanın Google arama geçmişini aldı.

Dr. Felsberger ve Hendry Parsons, bilgilerin şifreli tutulmaması durumunda, kullanıcıların son derece hassas datalarını ifşa edebilecek data sızıntısı riskine de dikkat çekiyor.

NE YAPABİLİRSİNİZ?

Uzmanlar regl uygulamalarının bireylerin adet döngüsü sıhhatini takip etmesi için kullanışlı olabileceğini kabul ediyor.

Bunu yaparken bilgilerini korumak isteyen bireylerin sormaları gereken birtakım sorular olduğunu söylüyor:

Gizlilik mukavelesi açık ve anlaşılabilir bir lisanla mi yazılmış?

Dr. Felsberger bir uygulamanın net bir kapalılık kontratına sahip olmasının, mahremiyete verdiği değeri gösterebileceğini söylüyor.

Verileriniz şifreleniyor mu?

Verilerinizin şifrelenmiş bir halde tutulması, müsaadesiz erişim sağlayan şahısların bilgilerinizi ele geçirmesini zorlaştırır.

Adet takviminizle alakası olmayan, adresiniz üzere ferdî bilgilerinizi istiyor mu?

Dr. Felsberger ve Parsons, kimi uygulamaların regl takibiyle alakasız dataları istemesine dikkat çekiyor. Kullanıcıyla eşleştirilebilecek adres üzere bilgiler, regl döngüsünü anlamak için gereksizdir.

Uygulama nasıl para kazanıyor? Bilgilerinizi reklam verenlere satarak mı?

Dr. Felsberger çoğu uygulamanın iş modelinin kullanıcı datalarını üçüncü taraflara satmak üzerine kurulduğunu söylüyor:

Dr. Felsberger, “Bunu yapmanın yolu, uygulama kullanımını bırakmak değil” diyor.

“Bunu yapmanın yolu, uygulamadan daha fazlasını istemek ve şahsî olarak neleri paylaşabileceğinizi belirlemektir.”