Taliban’dan sansür dalgası: 600’den fazla kitap yasaklandı
Taliban idaresi, Afganistan genelinde yeni bir sansür dalgası başlatarak yüzlerce kitabı ‘İslam dışı’ ve ‘sapkın’ ilan etti.
Taliban lideri Molla Hibetullah Akhundzada’nın yayımladığı özel buyruk doğrultusunda, kitapçılardan okul ve üniversite kütüphanelerine kadar tüm kurumlara bu yapıtların toplanması talimatı verildi.
Independent Persian’ın haberine nazaran, toplatılan kitaplar ortasında Yuval Noah Harari’nin çok satan Sapiens isimli yapıtı, Dante’nin İlahi Komedya’sı, Kahlil Gibran’ın Ermiş’i ve Mormon inancına ilişkin The Book of Mormon yer alıyor.
Kadın haklarını, seküler idaresi, Birleşmiş Milletler bildirilerini ve Taliban’ı eleştiren içerikleri husus alan yüzlerce eser artık yasaklı listede.
SANSÜR KOMİTELERİ KURULDU
13 Temmuz’da Din İşleri, Hac ve Rehberlik; Bilgi ve Kültür; Eğitim; ve Yükseköğretim Bakanlıkları ortak bir toplantı yaparak yasakları denetleyecek yeni bir sansür komitesi oluşturdu. Bu komite, kitap içeriklerini tarayıp ‘şüpheli’ bulunanları din adamlarına iletiyor.
Nihai karar ise akademik değil, büsbütün dini kanaatlere dayanıyor.
Taliban’ın Din İşleri Bakanı Nur Muhammed Saqib, bu kitapların ‘toplumu yozlaştırmak ve gençleri yanlış yollara sürüklemek’ emeliyle yazıldığını tez ederek, yeni periyotta yalnızca ‘İslami ve saf’ yapıtların halka sunulacağını duyurdu.
KADIN HAKLARI, DEMOKRASİ, ŞİA İNANCI VE SANAT HEDEFTE
Kabil ve Herat’taki yayınevlerinden alınan bilgilere nazaran, Taliban sansür listesi sırf Batılı düşünürlerle sonlu değil. İranlı ve Afgan İslam alimleri de bu yasaklamalardan nasibini aldı. Yasaklılar listesinde Cemaleddin Afgani, Seyyid Kutub, Yusuf el-Karadavi, Ali Şeriati, Murtaza Mutahhari üzere isimlerin kitapları yer alıyor.
Bu eserler ‘Şii propaganda’, ‘batıl inanç’, ‘sekülerlik’, ‘kadın özgürlüğü’ ya da ‘Taliban’a karşı görüş’ barındırmak üzere suçlamalarla raflardan kaldırılıyor. Ayrıyeten, müzik, dans, sanat üzere bahisleri içeren kitaplara da direkt yasak geldiği bildiriliyor.
SANSÜR ŞAHSÎ KANAATE NAZARAN UYGULANIYOR
Afganistan’daki yayınevleri, Taliban sansürünün büsbütün keyfî bir biçimde işlediğini söylüyor. Rastgele bir standart ya da prosedür olmadan, sıradan bir Taliban yetkilisi bir kitabevini ya da okul kütüphanesini denetleyip, güzeline gitmeyen kitapları tek başına ‘İslam dışı’ ilan edebiliyor.
Kabil’deki bir yayıncı, Taliban vazifelilerinin İran’dan gelen kitapların kapaklarındaki canlı varlık fotoğraflarını karaladığını, bazen kitapların girişine kadar müdahale ettiğini aktarıyor.
Aynı yayıncıya nazaran, Taliban’ın Bilgi ve Kültür Bakanlığı’na bağlı yayın heyetinde misyon alan şahıslar çoğunlukla yüksek eğitim almamış ve ideolojik olarak tek sesli görüşleri savunan din adamlarından oluşuyor.
TOPLUMUN KÜLTÜREL BELLEĞİ HEDEFTE
Toplam 620 kitap fişlenmiş durumda. Listeye nazaran, bayanların eğitimi, seküler niyet, cumhuriyet periyodu, Birleşmiş Milletler’in insan hakları dokümanları, müzik ve İran’ın övgüsü bile yasak münasebeti olarak sunuluyor.
Bu teşebbüs, yalnızca muhakkak kitapların değil, bir toplumun geçmişiyle bağ kurmasını sağlayan entelektüel mirasın da maksat alındığını ortaya koyuyor.
