Turuncu kedilerin sırlarını bilim çözdü: Genetik farklılıklar bilim dünyasını şaşırttı
Turuncu kedilerin farklı bir gücü olduğu daima konuşulur: daha cana yakın, daha çılgın, hatta biraz da “fırlama”… Lakin Stanford Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu kedilerin hakikaten sıra dışı olduğunu gösteren bir bilimsel çalışmaya imza attı. 15 Mayıs’ta Current Biology mecmuasında yayımlanan araştırmaya nazaran, turuncu renk sırf dikkat cazip değil, birebir vakitte genetikte eşi gibisi olmayan bir mutasyonun sonucu.
GENETİKÇİLER ŞAŞKINLIKLA KARŞILADI
Kedi sahipleri için turuncu kedi demek biraz sevinç, biraz huysuzluk demek. Genetikçiler içinse asıl sorun bu rengin nasıl oluştuğu. Turuncu kedilerin çoğunlukla erkek olması, bilim insanlarını bu özelliğin X kromozomu üzerinden geçtiğine inandırmıştı. Dişi kedilerin iki X kromozomu taşıması, her iki kromozomda da birebir mutasyonun bulunması gerektiği manasına geliyor bu da büsbütün turuncu dişilerin daha ender görülmesine neden oluyor. Bu yüzden birçok turuncu dişi, kesimli desenli: calico ya da tortoiseshell. Fakat X kromozomundaki bu renk değişiminin nerede ve nasıl oluştuğu bugüne kadar çözülememişti. Zira bilinen öteki sarı/turuncu pigmentasyon genleri X kromozomu üzerinde yer almıyordu.
TURUNCU KEDİLERİN GENETİK “HATASI”
Stanford Üniversitesi’nden Dr. Christopher Kaelin, 10 yıl boyunca kedi sahiplerinden DNA örnekleri toplayarak turuncu kedilerle ilgili genetik tahlil yaptı. Araştırma takımı, bu örnekleri mevcut kedi genomlarıyla karşılaştırdı ve X kromozomu üzerinde 51 potansiyel varyant tespit etti. Lakin sırf 3 tanesi sadece turuncu kedilere hastı.
Bunlardan en dikkat çekeni, 5.076 baz çiftlik küçük bir silinme (deletion) idi. Bu silinme direkt bir genin içinde değil, iki gen ortasındaki boşlukta yer alıyordu. Lakin bu küçük silinme, Arhgap36 isimli bir genin pigment üreten hücrelerde etkinleşmesine neden oluyordu olağanda bu gen pigmentasyonla ilgisizdi. Yapılan deneylerde bu silinmenin, siyah pigment üretimini baskıladığı ve bunun yerine turuncu pigmentin üretildiği ortaya kondu. Bu çeşitten bir mutasyon, evcil kedilerin atası olan yabanî kedilerde bile görülmedi.
TEK BİR MUTASYON MİLYONLARCA TURUNCU KEDİ
Araştırmacılara nazaran bu genetik varyant, tüm turuncu kedilerde tıpkı ve çok büyük ihtimalle evcilleştirme süreci sırasında sırf bir sefer ortaya çıktı. Bu da şu manaya geliyor: Günümüzdeki tüm turuncu kediler, birebir genetik değişikliği taşıyan tek bir cedde dayanıyor olabilir.
