Washington’dan elçiliklere ültimatom: “Seçimler hakkında yorum yapmayın…”

ABD Dışişleri Bakanlığı, yurt dışındaki büyükelçilik ve konsolosluklara gönderdiği yeni kılavuzla, öbür ülkelerdeki seçim süreçlerine ait kamuya yapılacak açıklamalara sınırlama getirdi.

Associated Press‘in (AP) ulaştığı evraka nazaran, diplomatik temsilciliklerden, “ABD’nin dış siyaset çıkarları açısından açık ve zorlayıcı bir gerekçe” bulunmadığı takdirde, seçimlerle ilgili kamuoyu açıklama yapmamaları isteniyor.

Kılavuzda ayrıyeten, büyükelçiliklerin belirli bir ideolojiyi çağrıştıran tabirlerden kaçınmaları ve Başkan Donald Trump’ın, ‘yabancı ülkelerin egemenliğine saygı’ unsuruyla uyumlu hareket etmeleri gerektiği vurgulanıyor.

Kılavuzda büyükelçilerin seçim süreçlerinde bağlı kalması gereken çerçeve şu sözlerle özetlendi:

Yabancı ülkelerdeki bir seçim hakkında yorum yapmanın uygun olduğu durumlarda, bildirimiz kısa olmalı, kazanan adayı tebrik etmeye odaklanmalı ve uygun olduğunda ortak dış siyaset çıkarlarına dikkat çekmelidir.

ABD’nin eski Çin Büyükelçisi Jon Huntsman, başşehir Pekin’de bir protesto gösterisinde, 2011

KARARIN ART PLANI

Elçiliklere gönderilen bu cinsten bir kısıtlama kılavuzunun ardında, son yıllarda ABD’nin farklı ülkelerde misyon yapan büyükelçilerinin yaptığı açıklamaların yol açtığı ‘diplomatik krizler’ yatıyor.

Özellikle kutuplaşmış siyasi atmosferlerde yapılan yorumlar, ABD’nin seçim süreçlerine müdahil olduğu tarafındaki algıyı güçlendirdi ve yerel aktörlerle alakaları zora soktu. Associated Press’e konuşan ABD’li yetkililer, yeni kılavuzun bu çeşit krizleri önlemeyi, büyükelçilerin sadece protokol çerçevesinde açıklamalar yapmasını sağlamayı amaçladığını belirtiyor.

Öte yandan, kılavuzun zamanlaması da dikkat alımlı; 2024 seçimlerinin akabinde vazifeye gelen Trump kabinesinin, dış siyasette daha temkinli ve içe dönük bir çizgi izleme dileğini işaret ediyor.

Bu istikametiyle, elçiliklere getirilen yorum yasağı, sadece dış politikayı değil, iç siyasetteki güç istikrarlarını de tekrar inşa etme uğraşının bir parçası olarak bedellendiriliyor.

ABD ELÇİLERİNİN SEÇİM KARNESİ

İşte, onlardan kimileri:

Kolombiya

ABD’nin Kolombiya Büyükelçisi Philip Goldberg, ülkede 2022 yılında yapılan seçimlere ait açıklamasında, “Seçimlere yabancı müdahale tehdidi vardı” diyerek, Venezuela ve Rusya üzere ülkelerin müdahale riskine işaret etmişti. Bu açıklama, ülkedeki siyasi gerginliği artırmıştı.

Kenya

ABD’nin Kenya Büyükelçisi Meg Whitman, 2022’deki seçimleri “Kenya’nın tarihindeki en özgür ve adil seçim” olarak nitelendirmişti. Lakin muhalif siyasi aktörler, örneğin Raila Odinga, bu kelamlara sert reaksiyon göstererek Büyükelçi Whitman’a, “Kapa çeneni” demişti.

Türkiye

ABD Ankara Büyükelçisi Jeff Flake‘in genel seçim öncesi CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile görüşmesi sonrası, Cumhurbaşkanı Erdoğan sert reaksiyon göstermiş ve “Amerika’ya bu seçimlerde bir ders vermemiz lazım. Joe Biden oradan konuşuyor, Biden’ın buradaki büyükelçisi ne yapıyor? Gidiyor Bay Kemal’i ziyaret ediyor. Ayıptır, biraz kafanı çalıştır. Sen büyükelçisin. Senin buradaki muhatabın Cumhurbaşkanıdır” demişti.

ABD Dışişleri Bakanlığı ise bu tepkiye cevaben, aşağıdaki tabirleri kullanmıştı:

Meksika

ABD’nin Meksika Büyükelçisi Ken Salazar, 2024 yılında yargıçların seçimle atanmasını öngören anayasa değişikliği tasarısını eleştirerek şöyle demişti:

Doğrudan seçimler, kartellerin ve başka berbat niyetli aktörlerin bundan faydalanmasını kolaylaştırır…

Bu kelamlar, Meksika tarafından ‘müdahaleci bir tavır’ olarak değerlendirildi ve Dışişleri Bakanlığı, bu açıklamaları, ‘egemenlik haklarına saygısızlık’ olarak nitelendirerek ABD’ye diplomatik nota verdi.