Yasaklanan melodi: Gloomy Sunday’in trajik hikayesi
Müzik, ruh halimizi derinden etkileyebilir. Lakin birtakım melodiler var ki tesiri yalnızca duygusal değil, trajik sonuçlar da doğurabiliyor. İşte bu noktada devreye “Gloomy Sunday” giriyor. Sözleri ve melodisiyle “intihar şarkısı” olarak anılan bu eser, müzik tarihinde eşi gibisi görülmemiş bir karanlığa sahip.
ŞARKININ HİKÂYESİ
1933 yılında Macar bestekar Rezső Seress tarafından bestelenen “Gloomy Sunday”, orjinal ismiyle “Szomorú Vasárnap”, ekonomik buhranın ve savaşın gölgesinde yazıldı. Sözleri László Jávor’a ilişkin olan müzik, terk edilen bir adamın ümitsizliği ve ömürden kopuşunu anlatıyor.
Kısa müddet içinde yayılan bu karanlık melodi, yalnızca bestecisiyle değil, onunla temas kuran çok sayıda beşerle birlikte anılmaya başladı. Bilhassa Budapeşte’de müziğin çalındığı haftalarda artan intihar olayları, medyada büyük yankı uyandırdı.
Rezső Seress’in de 1968 yılında intihar etmesi, bu müziğe yönelik “lanetli” algısını daha da güçlendirdi.
ŞARKIYI YASAKLAYAN RADYOLAR
“Gloomy Sunday”in ünü yalnızca Avrupa’yla sonlu kalmadı. Müzik Amerika’da Billie Holiday’in eşsiz sesiyle yankı buldu. Lakin müziğin yaygınlaştığı devirlerde intihar haberlerinin artması, kimi radyo istasyonlarını şarkıyı yasaklama kararı almaya itti. Bilhassa BBC, uzun yıllar bu modülün çalınmasına müsaade vermedi.
BİLİMSEL AÇIDAN BAKILDIĞINDA
Psikologlar, müziğin tesirinin bilhassa depresyona meyilli bireylerde ağır formda hissedildiğini vurguluyor. Melankolik yapısı, karanlık sözleri ve yavaş temposu; zati hassas bir ruh halindeki bireylerin duygusal durumunu daha da derinleştirebilir.
Ancak intiharların direkt bu müziğe bağlı olduğu istikametindeki savlar bilimsel olarak kanıtlanmış değil. Tekrar de müziğin psikoloji üzerindeki tesirleri inkâr edilemez.
GLOOMY SUNDAY BİR EFSANE Mİ, GERÇEK Mİ?
Bazı müzikologlar ve tarihçiler, bu öykünün büyük kısmının kent efsanesine dönüştüğünü savunuyor. Medyanın tesiriyle büyüyen olaylar zinciri, vakitle şarkıyı korkutucu bir kült simgeye dönüştürdü. Lakin ortada bir gerçek var: Bu müzik, hislere dokunmakla kalmıyor; onları derinleştiriyor, karanlık bir atmosfer yaratıyor.
